ولایات - دانش

بغلان

بغلان یکی از ولایات مهم صنعتی و زراعتی بوده، در ردیف درجه دوم و در شمالشرق کشور واقع است.
این ولایت از حیث موقعیت جغرافیایی در 29 درجه و31 دقیقه عرض البلد شمالی ودر 58 درجه و48 دقیقه طول البلد شمالی واقع شده است .
بغلان در حدود 230 کیلو متری کابل و در امتداد شاهرای کابل - مزارشریف واقع است. ولایت جزئى از ولایات شمالشرق و ولایت کلیدی بوده که هشت ولایت شمال کشور را با مرکز افغانستان( کابل) وصل میکند .
ولایت بغلان از طرف شمالشرق به ولایات پنجشیر ،تخار و کندز همسرحد بوده ، از طرف غرب با ولایات سمنگان و بامیان و به طرف جنوب به ولایت پروان قرار دارد. سالنگ شمالى در محدوده بغلان و سالنگ جنوبى در ولایت پروان واقع بوده و این دو ولایت را جدا نموده است .
مساحت این ولایت (1825.2) کیلو متر مربع تخمین شده و جمعیت آن براساس سر شماری که در سال 1387 هجری شمسی صورت گرفته به 750 هزارتن تخمین زده شده است. بر اساس سرشماری که در سال 1392 انجام شده است نفوس این ولایت به 890 هزار تن میرسد .
بغلان اقلیم خوب داشته ، درتابستان گرم ودر خزان و زمستان سرد است . درجه حرارت درزمستان منفی 22 الی 32 میرسد . ولسوالی خنجان از جمله ولسوالی سرد آن بوده که در تابستان حرارت از مثبت 18 سانتی گرید بالا نمى رود .سطح متوسط بارندگی سالانه 2698 ملی متر تخمین شده است.
ولسوالی ها:
بغلان در ساختار اداری، یک مرکز و 14 ولسوالى دارد و مرکز آن شهر پلخمری است . ولسوالى هاى آن شامل بغلان نو ،خنجان ،دوشی ،بنو ، ده صلاح، پلحصار ،جلگه،خوست، فرنگ ، گذرگاه نور ،نهرین ، بورکه ، دهنه غوری،تاله و برفک است.

عکس: ‏سلام صبح تان بخیر کی و از کجا انلاین است‏

?Map of بغلان?‏

در این ولایت اقوام مختلف مانند تاجک، پشتون،هزاره ،ازبک، گجر، قزاق ،مغل و پشه یى زندگی میکنند، اما اکثر مردم آنرا تاجک تشکیل میدهد .
آب بند ها
ولایت بغلان دارای دو بند بزرگ آب بوده که هر دوی آن در شهر پلخمری قرار دارد و بنام هاى بند اول و بند دوم یاد مى شود.
بند اول دارای 3 توربین بوده که هر توربین آن یک و نیم میگاوات برق تولید میکند و ذخیره آب آن ظرفیت دو میلیون متر مکعب آب را دارد.
بند دوم در پایین بند اول واقع است که از آب بند اول استفاده میکند. بند دوم نیز 3 توربین دارد ، اما هر توربین آن 3 میگاوات برق تولید مى نماید.
با وجودیکه این بند ها، برق مورد نیاز مردم ولایت بغلان را تامین میکنند، هزارها جریب زمین زراعتی را نیز آبیاری مى نمایند.
فرهنگ :
تلاش های فرهنگی در ولایت بغلان در سالهای 1300 هجرى شمسى از شهر خان آباد ولایت کندز شروع شد. در آنزمان خان آباد یکی از ولسوالی های ولایت بغلان بود که برای اولین بار نشریه پانزده روزه زیر نام اتحاد به نشر میرسید . اولین مدیر مسوول این نشریه ملانقیب الله بود .
این نشریه در چوکات اطلاعات و فرهنگ فعالیت میکرد که در سال1336 به مرکز شهر جدید بغلان منتقل شده و به هفته نامه تبدیل گردید . تاسال 1367 در بغلان مرکزی فعالیت داشت واز آن سال به بعد به شهر پلخمری منتقل شد. اکنون مدیر مسوول این هفته نامه سید عبدالله "سادات است.
در این اوخر در پهلوی نشریه اتحاد، چند نشریه دیگر مانند ماهنامه عقاب، هفته نامه ندای اسلام ،هفته نامه سلسله و هفته نامه غچی نیز فعالیت میکنند .
انجمن های فرهنگی سالها است که در این ولایت فعالیت دارند که مى توان از انجمن نویسندگان بغلان، انجمن فرهنگی ادیب و کانون فرهنگی حکیم ناصر خسرو بلخی نام بُرد.همچنان نویسندگان خوب دراین ولایت هستند که آثارشان به چاپ رسیده است.
بعد از سقوط حکومت طالبان که از آن بیش ازیک دهه میگذرد، هزارن جوان از ولسوالی های دوردست به مرکز ولایت بغلان آمده و به درس و تحصیل پرداخته اند. در حال حاضر دهها کورس آموزشی مانند نقاشی، خطاطی و رسامی فعالیت میکنند .
علاوه بر آن، کتابخانه های زیادی در اختیار جوانان قرار داردکه از آن جمله میتوان از کتابخانه پوهنتون و ریاست اطلاعات و فرهنگ یاد نمود.
موسیقی محلى از گذشته ها بدینسو در ولایت بغلان رواج دارد و هنرمندان از آلات موسیقى مانند غیچک، دنبوره ، طبله وزیر بغلی استفاده میکنند.
اما در یک دهه اخیر تعدادى از هنرمندان از کشور های غربی به این ولایت آمده و موسیقی شرقی وغربی را در بین جوانان مروج ساخته اند .
با آنهم طورى که دیده میشود موسیقی محلی دراین ولایت جایگاه خاص خود را دارد وهنرمند مشهور محلى آن بنام اکبر بغلانى یاد میشود.
آبدات تاریخی:
آبدات تاریخی در ولایت بغلان به 26 مکان مى رسد و در جمل? آنها تپه زارو،تپه صفاری، شورتپه شمرق ،تپه رستم ، شوربابا، طلا تپه ،زرد کمر،مسجد سفید،لالاقًدق،قندرای ها وسرخ کوتل شامل است. این آثارتاریخى در شهر پلخمری و ولسوالى هاى خوست، دوشی ،بغلان مرکزی ودهنه غوری موقعیت دارند.
آثار بدست آمده از ساحات رباتک و سرخ کوتل نشان میدهد که این آثار به زمان کنشکاى کبیر و کوشانی های کوچک بر مىگردد. کوشانى ها(بودایى ها ) در قرون2-5 میلادى زیست داشتند.
این آثار قدامت تاریخی ولایت بغلان را دوهزار سال قبل از اسلام نشان میدهد که در آن زمان کوتل رباتک و سرخ کوتل مکان عبادت آتش پرستان بود.
با آنکه ریاست اطلاعات و فرهنگ بغلان بخاطر حفظ و نگهداری آبدات تاریخی،کوشش های زیادی کرده ، اما هنوز هم احتمال میرود که این آبدات دست خورده باشد و در آن کاوشگرى شده باشد و طورى که دیده میشود در باز سازی این اماکن تاریخی،کارى صورت نگرفته است .
مشاهیر:
در ولایت بغلان علمای بزرگ و نویسندگان نادر پرورش یافته اند که میتوان از مولوی عبدالرحیم خنجانی ، اکرام الدین "اندیشمند " ،مزمل، میر احمد "جوینده "، غلام جیلانی "،پروانه بنو وال رونق "نادری"، نسیم "صباح" ،غلام حسین "افگار" ،عبدالقیوم "حازن" ، شفق"مشفق" وشیرآقا "شایان فریور" نام برد. آثار این مشاهیر همین اکنون به دسترس مردم قرار داشته و در بغلان علاقمندان زیادى دارند .
موزیم در ولایت بغلان تاکنون وجود ندارد و آثار وآبدات بدست آمده این ولایت که به 24 قطعه میرسد در کابل به وزارت اطلاعات و فرهنگ سپرده شده است .
رسانه ها:
در بغلان برای اولین بار در سال 1367 آمریت رادیو تلویزیون دولتی آغار به کار نمود که تمامی برنامه هاى رادیو- تلویزیون افغانستان را نشر میکرد ، اما در کنار آن، این تلویزیون دو ساعت برنامه های محلی مانند گزارشات مجالس فرهنگی ومحافل دولتی را نیز نشر مى نمود.
رسانه ها در بغلان بعد از سقوط حکومت طالبان ،رشد قابل ملاحظه نموده و در حال حاضر علاوه برتلویزیون ملی، یک تلویزیون غیر دولتى بنام تنویر از ماه قوس سال 1391بدینسو نیز به نشرات آغازنموده است . هشت رادیوى محلی بنام های تراجمیر، آرزوها ، پیمان، ادیب، خوشی، سنا، فرحت وچُنغر نیز نشرات دارند.
در بغلان معارف در سالهای 1351 الی 1369 در حالتى قرار داشت که دو الى سه لیسه شامل لیسه زراعت بغلان مرکزی و لیسه هاى دخترانه بى بى حوا و ذکور شهر پلخمری بود و در حدود 10 الی 12 مکتب ابتدائیه فعالیت میکرد . این مکاتب از نظر کمیت بسیار کم ، اما از نظزکیفیت عالی بود که فارغ التحصیلان آن همین اکنون در اکثر ادارت مامورین د جه اول میباشند .
بعد از سقوط حکومت طالبان و روی کار آمدن حکومت حامد کرزی معارف در بغلان رشد قابل ملاحظه نموده است.
اکنون تعداد مکاتب به 489 باب به شمول 122 لیسه ذکور و 35 لیسه اناث مى رسد و بیش از 320 هزار شاگرد به شمول 120 هزار دختر در این مکاتب توسط یکهزار معلم تدریس میشوند.
علاوه بر مکاتب معارف یک پوهنتون و سه موسسه تربیه معلم نیز در بغلان فعالیت میکندکه یکی آن دولتی و دوموسسه آن خصوصی است . همچنان یک دارالعلوم و 12مکتب خصوصی نیز فعالیت دارد .
پوهنتون بغلان در شهر پلخمری موقعیت داشته و داراى شش پوهن?ى است و بیش از 3500 محصل به شمول دختران در آن تحصیل میکنند.
موسسه تربیه معلم دولتی در شهر پلخمری موقعیت داشته که هفت شعبه فرعی آن در ولسوالی های بغلان مرکزی،نهرین، دهنه غوری، خنجان ،خوست ،بنو ودوشی فعالیت میکند و در مجموع اضافه از 1900 تن از طبق? اناث و 1200 ذکور مصروف آموزش شیوه هاى معلمى هستند.
صنعت:
بغلان یکی از ولایات صنعتی و دارای فابریکه هاى تولیدى سمنت غوری ،فابریکه نساجی افغان، فابریکه شکر و معدن ذغال سنگ است.
فابریکه پایه سازی، سیلو، شرکت سپین زر ، تصدی کاماز و میکانیزه زراعتی مهم ترین تاسیسات تولیدی بغلان بودند که در جریان جنگ های سی سال اخیر و کم توجهی دولت، تعدادى از آنان از جمله شرکت سپین زر ، تصدی کاماز و میکانیزه زراعتی از بین رفتند، اما فابریکه نساجى افغان پلخمرى و فابریک? سمنت غورى هنوز هم فعالیت دارند.
فابریکه نساجی افغان پلخمری در پلخمرى موقعیت دارد و در سال 1315 هجرى شمسى تاسیس و در سال1321 آغاز به فعالیت نمود .
در آغاز فعالیت این فابریکه 3500 الی 3700 کارگر مصروف کاربودند .در آغاز 550 پایه ماشین بافت انگلیسی ، در سال 1331 به تعداد 303 پایه ماشین بافت جرمنی ودر سال 1340 به تعداد 184 پایه ماشین بافت روسی نصب گردید و بدین ترتیب تعداد ماشینهای بافت این فابریکه به بیش از یکهزار پایه مى رسید.
فابریکه نساجی افغان پلخمری روز به روز انکشاف نمودو بلند ترین تولید آن در سال 1342 به 21 میلیون متر تک? سان میرسید.
اما این فابریکه بعد از ده? 1370تدریج روبه سقوط نهاد و در حال حاضر 60 پایه ماشین بافت آن فعال بوده که دریک روز 600 متر تک سان سفید تولید میکند . تولید آن دریکسال 6120 متر تکه میرسد و تعداد کارگران که اکنون در این دستگاه مصروف کار اند، به 370 تن بالغ میشود.
فابریکه سمنت غوری نیز در شهر پلخمری موقعیت داشته که قرار داد مرحله اول این فابریکه بین افغانستان و چک وسلواکیا به تاریخ 27 حمل سال 1340 هجرى شمسى عقد گردید. در مرحله اول این فابریکه در 24 ساعت ظرفیت تولید 200 تُن سمنت را داشت و در مرحله دوم کوره دوم آن آغاز به فعالیت نمود که ظرفیت تولید آن در 24 ساعت به 400 تُن سمنت مى رسید.
در آن زمان 400 کارگر دراین فابریکه کار میکردند، اما بعد از سالهای 1362 فابریکه سمنت به علت جنگ های داخلی روز به روز رو به رکود نهاد و تولید آن در 24 ساعت به 2100 تُن رسید .
فابریکه سمنت غوری در سال 1382 دوباره رشد نمود و تولید آن روزانه به 200 الى 400 الی تُن رسید . این فابریکه در سال 1386 براى49 سال به سکتورخصوصی داده شده است.
فابریکه دوم سمنت در سال 1291 هجرى شمسى با ظرفیت یکهزار تُن دریک روز با داشتن700 کارگر آغاز به کار نمود، اما اکنون در این فابریکه 750 کارگر مصروف کار بوده و 200 تن فابریکه کهنه و یکهزار تن فابریکه جدید، تولید دارد و تولیدات آن در تمام کشور به فروش عرضه میگردد.
بغلان داراى هفت معدن زغال سنگ و شامل معدن کرکر، دود کش و آهن دره در شهر پلخمری ، دو معدن در ولسوالی تاله وبرفک ، یک معدن در ولسوالی ده صلاح و یک معدن بنام چنارک در ولسوالی نهرین است.
از زغال سنگ به حیث ماد? مهم محروقاتى براى تسخین منازل ، داش هاى خشت و حمام ها استفاده مى شود.
معدن کرکر در سال1317 هجرى شمسى توسط یک چوپان کشف شد. در سال 1350 این معادن به تصدی تبدیل شده و بلند ترین تولید آن در سال 1366 بود که به 165 هزار تُن و کمترین تولید آن در سال 1370 بود که به 10هزار تن میرسید . اکنون تولید ماهانه این معادن از 25 تا 35 تُن میرسد .
فابریکه شکر (بوره) بغلان در سال 1319 هجرى شمسى در شهرک فابریکه صنعتی بغلان مرکزی آغاز به فعالیت نمود .این فابریکه در طول یکسال سه الى چهار ماه دروقت حاصلات لبلبو فعالیت میکرد و در 24 ساعت از 11100 الی 1200 بوری 90 کیلویی شکر تولید داشت .
این فابریکه بعد از کودتاى 7 ثور سال 1357 و بر اثر جنگ های ده? 1370 از فعالیت باز ماند،اما در سال 1387 به کمک آلمان مجدداً آغاز به کارنمود. و اینبار نظر به عوامل مختلف در هرسال بیش از یکماه فعالیت کرده نتوانست و تولید آن روزانه به 100 الى 200 بوری 90 کیلویی شکر میرسید.
قبلاً سه تا شش ماه فعالیت داشت چرا که لبلبو زیاد بود، اما از سه سال بدینسو دوباره فعال شده و همه ساله در ماه عقرب لبلبو حاصل میدهد و تولید فابریکه بوره هم در همین فصل آغاز میشود.
زراعت:
بغلان به حیث یکی از ولایات زراعتی داراى 98101 هکتار زمین آبى و 160553 هکتار زمین للمى دارد.گندم و شالى( برنج) عمده ترین محصولات آنرا تشکیل میدهد. برنج بغلانى از لذت خاص برخوردار بوده و شهرت به سزایى به سطح کشور دارد.
محصولات دیگر آن کچالو ،پیاز ، جواری و نخود بوده و داراى میوه هاى لذیذ و متنوع نیز است.
خربوره و تربوز در ولسوالی های بغلان مرکزی، دهنه غوری و دوشی کشت میگردد و سیب، ناک، آلو،گیلاس و زرد آلو در اندراب که شامل ولسوالى هاى بنو، ده صلاح وپلحصاراست نیز از شهرت خاصى برخوردار است.
محصولات آن علاوه بر مصرف مردم خود بغلان با سایر ولایات مانند کابل و بلخ نیز به فروش میرسد .

نمای زبیای از شهر پلخمری

عکس: ‏این تصویر از کدام قسمت شهر پلخمری است‏

سالنگ

نمای زیبای از سالنگ

نمای زیبای از بغلان مرکزی

نمای زیبای از تپه فرحت

نمای زیبای از پلخمری

دره کیان

اندراب

دهصلاح

عکس: ‏منظره زیبا و دیدنی از ولسوالی خوست ولایت بغلان‏

ولسوالی خوست بغلان

فابریکه قند بغلان

دریا

نیلوفر رحمانی نخستین پیلوت زن افغان است.

عکس: ‏خواهرم،کاش کورمیبودیم این حالت تورا نمیدیدیم ویا کاش انجا بودیم وکمکت میکردیم..ولی افسوس.....اما ما قلبا با شما ایم.. درســــــــوگ بدخشان )‏

نمای زیبای از چشمه شفا

عکس: ‏نمایی زیبا از بغلان photo: by Noorullah Zadran‏

عکس: ‏سال نو مبارک. امید که سالی سبز شاد خوش خرم موفق پیروز سلامت در کنار عزیزانتان داشته باشید‏

نمای زیبای از خنجان

کلمات کلیدی:

نوشته شده توسط 93/8/22:: 2:12 عصر | () نظر

کاپیسا

کاپیسا یکى از ولایات مرکزى کشوراست که با ولایت پنجشیردرشمال، با ولایت پروان درغرب، با ولایت کابل و لغمان درجنوب و با ولایت لغمان در شرق همسرحد و شهر محمودراقى مرکز این ولایت است که در 65کیلومترى شمال کابل موقعیت دارد. کاپیسا یکى از مناطق باستانى کشور است که 620سال قبل پایتخت تابستانى کنیشکا در آریانا باستان بود و هندوستان کنونى، بنگلادیش و پاکستان از مرکز کاپیسا اداره و مناطق تحت نفوذ اداره مذکور بود .

کاپیسا سر زمین حماسه ها

کاپیسا یا کپیس که به نام نیسا در دفتر خاطرات اسکندر مقدونی درج گردیده است، به معنی باغ خدا(ج)، سرزمین سرسبز و شاداب آمده است در دامنه سلسله جبال هندوکش موسوم ه «پار و پامیزوس» قرار دارد.
موقعیت فزیکی کاپیسا در بین «69 و 70» درجه طول البلد شرقی و بین «35 و36» درجه عرض البلد شمالی می‌باشد که ارتفاع آن از سطح دریا به 1500 متر می‌رسد.
کاپیسا از جمله ولایت های شمال زون مرکزی می‌باشد که به طرف شرق آن ولایت لغمان در استقامت غرب آن ولایت پروان، شمال آن ولایت پنجشیر و بطرف جنوب آن ولایت کابل موقعیت دارد.
مرکز آن شهرک محمودراقی است. مساحت ولایت کاپیسا 1871 کیلومتر مربع بوده و جمعیت آن قرار آمارهای اخیر در حدود 322822 نفر است.

ولسوالی های ولایت کاپیسا عبارت اند از: کوهستان اول، کوهستان دوم، کوهبندها، نجراب، تگاب و اله سای.

دریای پنجشیر از شمال بصوب جنوب و جنوب شرق در جریان بوده ولایت کاپیسا را از ولایت پروان جدا می‌سازد.

کوه پاره های سنجن، خمزرگر، ریگروان، بولغین و شیرخانخیل در این ولایت اخذ موقع نموده اند.

کوه پاره های سنجن، خمزرگر، ریگروان، بولغین این ولایت اخذ موقع نموده اند.

منابع معدنی در ولایت کاپیسا عبارت از ابرک، آهن و بریلیم می‌باشد.
اقلیم کاپیسا موسم سردی، خشک معتدل دارد. اواسط سالانه بارندگی در حدود 400 ملی‌متر می‌باشد. حیوانات وحشی مانند: شغال، خرس نصواری، کفتار خط دار و پلنگ در ارتفاعات کوهبندها و کوه های نجراب زیست دارند. خاک کاپیسا از نوع خاک های چمنی و دشتی ترکیب گردیده است.
سیستم آبیاری در این ولایت به وسیله نهرها صورت می‌گیرد که از دریای پنجشیر، رود شتل و رودخانه‌ی غوربند سرچشمه می‌گیرند. نهرهای بزرگ این ولایت که در ولسوالی های مرکزی آن موقعیت دارد عبارت از نهر خواجه، نهر رزاق، نهر ریگروان و نهر افغان می‌باشد.
حاصلات زراعتی در این ولایت عبارت از گندم، جو، جواری، برنج، پنبه و همچنان میوه های انگور، انار، توت، زردآلود، خربوزه و تربوز (هندوانه)در این ولایت به وفرت حاصل می‌دهند.
سبزی های متنوع در این دیار کشت می‌گردد و اکثر مردم کاپیسا زراعت پیشه بوده و مالدار (پرورش دام)هستند. حیوانات اهلی از قبیل شتر، گاو، گوسفند، بز، اسب و خر را نگهداری می‌نمایند.
مردم کاپیسا دارای ملیت های تاجیک، پشتون و پشه‌یی بوده که اکثریت آن را تاجیک ها تشکیل میدهد و به زبان های دری، پشتو، پشه‌یی و پراچی صحبت می‌نمایند. منازل مردم این سرزمین بشکل دیوار خشتی، سقف چوبی، دیوار سنگی و سقف چوب پوش اعمار می‌گردد.
در ولایت کاپیسا شخصیت های بزرگی چون: میرمسجدی‌خان غازی، آخوندزاده محمد غلام غلامی مولف «جنگنامه غلامی» و... در دوران جنگ های افغان و انگلیس، محمد ربیع گلبهاری ملک الشعرای عصر اکبرشاه در هندوستان، صاحبداد کوهستانی ملک الشعرای عصر امیر عبدالرحمن. همچنان عبدالکریم خان کوهستانی و وزیر عبدالرحیم خان نایب سالار که هر کدام در عصر خویش حماسه ها آفریده اند و نام خود را ثبت صفحات زرین تاریخ این سرزمین ساخته اند.
سابقه تاریخ ولایت کاپیسا به دوران کنشکای کبیر امپراتور کوشانی و همچنان دوران بودایی یونان باختری ارتباط می‌گیرد که کاپیسا پایتخت تابستانی کنشکا انتخاب شده بود.
خمزرگر یکی از مرکزهای مهم آیین بودایی بوده، دو هیکل مکشوفة بودا که از نشانه هایش آتش زبانه می‌کشد و از کف پای شان آب فوران می‌کند از ساحه موری خمزرگر و دومی از سنجن بدست آمده است.

مساحت آن 121 کیلومترمربع و از سطح بحر 1500 متر ارتفاع دارد .این ولایت در 69 درجه و 21 دقیقه طول البد شرق و در درجه 35 عرض البلد شمال موقعیت دارد .

اقلیم ( آب و هوا ):

اقلیم کاپیسا در فصل زمستان سرد و در فصل تابستان گرم ؛ اما هواى این ولایت درفصل هاى بهار و خزان معتدل است. ارتفاع آن از سطح بحر نسبت به ولایت کابل کم است که از همینرو آماده براى هر نوع کشت میباشد .انار و انگور کاپیسا به کشورهاى دیگر نیز صادر میشود، سطح بارش آن از 300-400ملى متر است و درجه حرارت آن در فصل تابستان بین 25 و 45 درجه است .

معارف :

اکنون در ولایت کاپیسا درحدود 115باب مکتب ابتدایه ، متوسطه ، لیسه و انیستیتوت ها وجود دارد .علاوه بر آن پوهنتون دولتى کاپیسا که از آن به نام البیرونى یاد میشود فعال و 8 پوهنحى دارد .همچنان تعلیمات عنعنوى در مناطق دور دست کاپیسا وجود دارد .لیسه ها و مکاتب نسوان بدون ولسوالى هاى اله ساى و تگاب در ولسوالى هاى دیگر روى شاگردان باز و معلمین زن نیز دارد .

مشاهیر:

ولایت کاپیسا زادگاه برخى از چهره هاى مشهوراست که یکى از آن غازى میرمسجدى خان میباشد که در جنگ اول افغان – انگلیس رهبرى مجاهدین ولایات شمال کابل را بعهده داشت .همچنان غازى عبدالکریم خان و غازى عثمان خانى ساپى نیز از مشاهیر این ولایت است . همچنان غفور غفورى یکى از شخصیت هاى بزرگ علمى کاپیسا است و انجینر حبیب الرحمن شهید نیز از شهرت والا برخوردار است، میاگل جان آغا یکى از چهره های مذهبى شهیر این ولایت بود .

اماکن تاریخى کاپیسا :
کاپیسا ازجهت پایتخت اریانا دارای حیثیت تاریخی میباشد.دردامن این ولایت اماکن زیادى تاریخى وجود دارد ، مانند منطقه موسوم به زرگر در ولسوالى اول کوهستان که دارای اثار تاریخی بیشتر است و مردم همواره از آن بازدیدمى نمایند .
برج عبدالله یکى از اماکن دیگرتاریخى کاپیسا است که در منطقه صیاد مرکز کاپیسا موقعیت دارد ،اثار و تعمیرات زمان یونانى ها در آن موجود است .مرکز کاپیسا نیز یک منطقه به نام ریگروان دارد که مردم از مناطق مختلف کشور براى دیدن آن به کاپیسا میایند، قیصه ها و ساختار ویژه دارد .در تگاب و نجراب نیز اماکن تاریخى و مزدک هاى سابقه ( عبادتخانه ها ) نیز دیده میشود .
منطقه صیاد مربوطات مرکز کاپیسا براى چکر از شهرت برخوردار است که صدها تن در فصل تابستان همواره از آن دیدن مى نمایند .

زراعت :
برخى بیشتر مناطق این ولایت کوهى و براى زراعت اماده نیست؛ اما باغ هاى سرشار انار جغلوزه و انگور در ولسوالى هاى تگاب، نجراب و مرکز این ولایت وجود دارد که با اقتصاد مردم تاثیر مثبت گذاشته است. همچنان دربعضى مناطق این ولایت گندم ، لوبیا و جوار نیز کشت میشود .

بازى ها:

در این ولایت علاوه بر بازى هاى عنعنوى، بازى هاى عصرى چون کرکت، والیبال، فوتبال ، بزکشى و دیگرنیز مروج است .تیم ولایت کرکت این ولایت بسیار برجسته و در مسابقات ولایتى دست آورد هاى بیشتر دارد .

رسانه ها :

در ولایت کاپیسا علاوه بر رسانه هاى دولتى برخى از رسانه هاى آزاد نیز فعالیت دارد .تلویزیون ملى کاپیسا نشرات 12 ساعته دارد و رادیوهاى بهار و نجراب از رادیوهاى فعال شخصى این ولایت است . علاوه بر رسانه هاى تصویرى و صوتى، رسانه هاى چاپى چنون هفته نام? کاپیسا ، عصرتمدن ، کوهساران و همچو هفته نامه هاى دیگر در این ولایت وجود دارد .

کلتور :

دراین ولایت اقوام پشتون، پشه یى و تاجک سکونت دارد که مانند مردم دیگر کشور عنعنات مشابه دارد، علاوه بر عنعنات تاریخى وملى، روز هاى ویژه و مهم نیز بین مردم کاپیسا تجلیل میشود.

تگاب کاپیسا

کلمات کلیدی:

نوشته شده توسط 93/8/20:: 11:43 صبح | () نظر

پنجشیر

پنجشیر یکى از ولایات جدید ایجاد شده در کشور است ، این ولایت به فاصله 120 کیلومتری به طرف شمالشرق کابل در بین دو شاخه جنوبی هندوکش، از شمالشرق به جنوب غرب موازی به امتداد هندوکش واقع است و دره‌های فرعی آن از شمال به جنوب و از جنوب به شمال امتداد داشته وبه دره عمومی پنجشیر وصل می‌ شود.
ارتفاع سطح زمین آن 2217 متر از سطح بحر بوده و در نقاط مرتفع به 6 هزار متر از سطح بحر می ‌رسد. طول آن از دالان سنگ تا پای کوتل انجمن زیاده از 125 کیلومتر است.
عرض دره پنجشیر اندازه‌های مختلفی دارد که بدون وسایل و وسایط فنی تعیین شده نمی‌تواند. پنجشیر از طرف شمال متصل است به خوست فرنگ و ولایت تخار و اندراب در ولایت بغلان واز طرف جنوب به نجراب سنجن و در نامه و ریزه کوهستان ولایت کاپیسا واز جانب مشرق و شمالشرق به نورستان و بدخشان واز طرف غرب به شتل احاطه‌است.
دریا و کانال ها:
رود پنجشیر از کوهستان هندوکش و نزدیکی گذرگاه انجمن سرچشمه می‌گیرد و به سوی جنوب شرقی جریان می ‌یابد. پنجشیر از میان گدارهای باریک با دیواره‌های بلند می‌گذرد و در مسیر خود چندین شاخه? دیگر مانند غوربند و پریان دریا را دریافت می‌ کند و سپس در حدود 48 کیلومتری شرق کابل به رود کابل می‌ پیوندد، پنجشیر از رودهایی دایمی افغانستان است و طول آن به 320 کیلومتر می‌ رسد.
پنجشیر دارای موقعیت جیواستراتیژیک است. به طوری که با هفت ولایت کشور (در شمال با تخار، در شمال غرب با بغلان، در غرب با پروان، در جنوب با کاپیسا، در جنوب شرق با لغمان، در شرق با نورستان و در شمال شرق با بدخشان) متصل بوده و کم از کم با سه کشور خارجی مرز نزدیک دارد. این ولایت بیشتر از 126 دره بزرگ و دهها دره کوچک دارد که اکثر یکی در مقابل دیگری قرار گرفته‌ اند و هر دره به چندین دره فرعی تقسیم می شوند که به اهمیت استراتیژیکی آن بیشتر از پیش می افزاید. پنجشیر دارای کوه های بلند و برخی یخچال های طبیعی است که به طور عموم در فصل زمستان برف را به خود ذخیره می نماید و در هنگام گرمی این ذخایر برفی آب شده و چشمه ها و دریایچه های فراوانی از آن جاری می گردد که همه به رود خروشان پنجشیر مشهور به دریای پنجشیر متصل شده و به طرف پایین دره سرازیر می گردد. موجودیت چشمه های فراوان، علفزار های سرسبز، آبشار های زیبا و دوامدار در ارتقاعات این ولایت امکان زیست را در آن بیشتر ساخته و بستر طبیعی را برای جنگ های چریکی مساعد می سازد.
مردم:
این ولایت 300،000 تن جمعیت دارد که 146،100 تن از آنان یکجانشین هستند تاجک‌ها ، هزاره‌ها ، پشه‌ ای‌ها ، نورستانی‌ها و پشتون‌های غلزایی از باشندگان این ولایت هستند زبان فارسی ، زبان غالب این ولایت است.
واحد هاى ادارى :
تقسیمات اداری این ولایت امروزه به این شکل است: ولسوالی پریان، ولسوالی خنچ، ولسوالی دره، ولسوالی رخه،ولسوالی عنابه،ولسوالی شتل و ولسوالى آبشار.
معارف:
در ولایت 150 مکتب فعال است ، در بین این 50 لیسه و 45 متوسطه میباشد، و 45 هزار متعلم دارد، در بین این متعلمین 12 هزار دختر و متباقى آن ذکور هستند.
همچنان یک انستیتوت و یک پوهنحى تعلیم وتربیه نیز فعالیت میکند.
اقتصاد :
پنجشیر همواره از جایگاه مهم ارتباطی برخوردار بوده‌است، چنان که یکی از عوامل پیشرفت و گسترش کابل را، اهمیت ارتباطی آبراه کابل ـ پنجشیر دانسته‌اند. در روزگار کهن راه کاروانهای باخترـ هند در امتداد شمال شرقی بستر این آبراه به موازات رودخانه یی پنجشیر ادامه داشت. دره یی پنجشیر نه تنها گذرگاه کاروانهای بازرگانی بود، بلکه نیروهای مهاجم نیز از آن می ‌گذشتند. آسان‌ترین گردنه ‌ای که کوههای هندوکش را به پنجشیر می ‌پیوست، گردنه یی خاوک بود که از اندرآب به پنجشیر می ‌رسید و این همان راهی است که سربازان اسکندر مقدونی در 328ق.م و سواران تیمور لنگ در 800ق/1398م از آن گذشته‌اند. پس از آنکه در 1309ش/1930م راه اتومبیل ‌رو گردنه یی خیبر ساخته شد، پنجشیر اهمیت دیرین خود را به عنوان یک راه بازرگانی از دست داد.
معدن :
پنجشیر دارای معادن سنگهای قیمتی مانند زمرد است. دونالد آر . هیل در پژوهشی در مورد استخراج معدن در دوره اسلامی می گوید معادن اصلی نقره در استانهای اسلامی شرقی قرار داشتند و برجسته‏ ترین آنها معادن هندوکش‏ در شهرهای پنجشیر و جاریانه (Jarynana) واقع بود که هر دو در همسایگی بلخ بودند.بنابر گزارشی حدود 10000 معدنچی در پنجشیر کار می‏کردند.سایر معادن مهم نقره در اسپانیا، آفریقای شمالی، ایران و آسیای‏ مرکزی قرار داشتند. پنجشیر معدن زغال سنگ خوبی نیز دارد که با سرمایه گذاری اندک می تواند مورد بهره برداری قرار گرفته و در تقویت اقتصاد روستایی و ملی ممد واقع گردد. معادن سنگ های قیمی مثل بیروج، یافوت سوخته و لاجورد نیز در این ولایت به مشاهده رسیده است.

لاجورد زمرد
گذشته یی تاریخی :
درزمان پادشاهی داریوش بزرگ بخش کوهستانی پنجشیرـ غوربند جزیی از استان ثته‌گوش(ستگیدیه) در قلمرو هخامنشیان به‌ شمار می ‌رفته‌است بگفته? هرودوت، ستگیدیه تیره‌ای از مردم مشرق یا شمال شرق ایران بودند، و مقر ایشان در تقسیمات شاهنشاهی هخامنشی جزو ایالت هفتم بشمار می‌رفت.
برخی براین باورند که اسکندر مقدونی، در محل پیوستگی رودهای پنجشیر و غوربند، شهری به‌نام اسکندریه ساخت تا پایگاهی برای حمله یی سپاهیانش به کوهستانیها باشد(دوپری، 278).گویا سپاهیان وی در گذر از پنجشیرو کوههای هندوکش، دچارسرماوکمبود آذوقه شده‌اند، ولی سرانجام ازآنجا گذشته، وشهربزرگ بلخ راگشوده‌اند.
در 256ق/870م یعقوب لیث به شرق خراسان تاخت و با پیروزیهایی که در هندوکش به دست آورد، دره یی پنجشیر و کانهای نقره یی آن به قلمرو او افزوده شد(بازورث، 111). پنجشیر در دوره یی صفاریان یکی از مراکز ضرب سکه یی این دولت بود(لسترنج، 350). نخستین سکه‌های صفاریان به فرمان یعقوب در 259-261ق در پنجشیر ضرب شد، ولی پس از بازگشت او از نواحی شرقی خراسان، این سرزمین بار دیگر به تصرف ابوداوودیان درآمد(بازروث، همانجا). در دوره یی سامانیان نیز پنجشیر یکی از ضراب‌خانه‌های آنها به‌شمار می‌ رفت(مایلز، همانجا). تیمورلنگ در یورش خود به سوی کابل، از راه گردنه یی خاوک وارد دره یی پنجشیر شد و از آنجا به کابل رفت میرخواند،
کشت زراعت:
کشت و زراعت این ولایت انواع و اقسام میوجات تشکیل داده که از جمله مشهورترین میوه جات این ولایت انگور حسینی و توت میباشد.، همچنان در بعض مناطق گندم حاصلات نیز بدست میاید.
مشاهیر پنجشیر:
احمد شاه مسعود ، احمد جان پهلوان ، عبدالله ، بسم الله فهیم قانونی

ورزش :
بر علاوه که پنجشیر تیم فعال بزکشى دارد، ورزش هاى رزمى نیز در ولایت ورزشکاران زیادى دارد، در این اواخر کرکت نیز در این ولایت رشد کرده و داراى تیم منتخب میباشد، که در رقابت هاى ولایتى خوب درخشیده است.