جغرافیه - دانش

افغانستان یک کشور کوهستانی است . بعضی از کوههای افغانستان پوشیده از جنگل است. در بسیاری از کوه های کشور ما ، برفهای دائمی وجود دارد. و از جهت آبهای حاصل از برف و باران و ذخایر بزرگ معدنی این رشته کوهها ثروت طبیعی افغانستان محسوب می شوند.

موقعیت و طرز قرار گرفتن رشته کوهها در آب و هوای هر محل ، تاثیر زیادی دارد. مثلا در ولایت ننگرهار ف رشته کوههای سفید کوه ( سپین غر ) که از شرق به غرب امتداد دارد. مانع ورود بادهای موسمی در آن منطقه می گردد. و همچنین از نظر حمل و نقل و راههای ارتباطی ، کوهستانها بر خلاف دشتها ، شبکه ی راه های فرعی و یا شاخه هایی از خطوط آهن را نمی توانند در همه ی جهات خود بپذیرند.

در عین حال یکی از مهمترین فواید سرزمینهای کوهستانی، فایده نظامی آن که دفاع در برابر مهاجمان است . بطور کلی کوهها برای کشور ما دارای ارزش حیاتی هستند . اگر رودخانه ی نیل برای کشور مصر ، بهترین نعمت و هدیه خداوندی است ، رشته کوههای بلند و متعدد افغانستان نیز بهترین نعمت و هدیه خداوندی برای این کشور محسوب می شود.
مهم‌ترین ارتفاعات کشور از این قرار است:
هندوکش (6298 متر)
پامیر کوچک، (6281 متر دروخان)
بدخشان(5355 متر)
بابا (5413 متر، بامیان)
ترغان (3982 متر)
سفید کوه (4755 متر، سیکارام)
شاه مقصود (2773 متر )
مزار (3787 متر)
هزار جات (4101 متر، تمران)
بالا کوه (3872 متر)
دوشاخ (2110 متر)
یاه بند (2560 متر )
کوه سلیمان ( 3372، تخت سلیمان )
کوه تیربند ترکستان ( 2895 ، جنگک )
و همچنین کوههای چاغی ، سفید خرس، نورستان، بندبیان، چلبدالان، سیاه کوه ، گل کوه، سلیمان، تیربند ترکستان، پغمان ، قره باتور، چاکایی و ...

هندوکش:
هندوکش رشته‌کوهی در افغانستان است. در قدیم یوپای الینیا نام داشته و نیز یونانیها به آن پاراپامیزوس می گویند. این رشته‌کوه به امتداد سلسله جبال هیمالیا از نواحی پامیر داخل افغانستان می‌باشد که از جنوب بدخشان گذشته در دره بامیان که شروع کوه دیگری است بنام کوه بابا، ختم می‌گردد. ارتفاع قله این کوه در افغانستان 6650 متر بوده که بنام تیراج معروف است و از سطح آب دریا 8300 متر ارتفاع دارد . نواحی مرتفع این کوه تقریباً همیشه پوشیده از برف است و دره‌های بیشمار در دامنه این کوه به وجود آمده که معروف ترین آنها از این قرار است : دره واخان ، شغنان ، منجان ، جرم ، درایم ، کشم ، ارسج ، فرخار ، دره اشکمش ، خوست ، فرنگ ، سمندان اندراب ، حنجاب ، دو آب و سر اب در شمال و از طرف جنوب دره پنج ، دره نور ، دره کرم، دره پشال ، باندول ، اشپی ، اسکین ، پنجدره نجراب ، دره هزاره ، بازارک ، پاران ده ،شتل ، سالنگ، اشاوه، شکاری، کپچاق، چهارده بامیان، سیغان ، کهمرد.
طول هندوکش در حدود 600 کیلو متر است که به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم می‌شود ، هندوکش غربی نسبت به هندوکش شرقی کوچک‌تر است و دره معروف پنجشیر در دامنه جنوب شرقی آن موقعیت دارد.
هندوکش شرقی از غرب دره زیباک ( ولایت بدخشان ) شروع شده و تا کوتل خاواک ( ولایت پروان ) به طول 150 کیلومتر امتداد یافته است. هندوکش شرقی دارای قله های مرتفع است ، که قسمت زیادی از سال را برف دارند. بلندترین نقطه افغانستان " قله ی نوشاخ " با 7485 متر ارتفاع در رشته کوه هندوکش شرقی واقع شده است.
ارتفاع هندوکش غربی از هندوکش شرقی کمتر است . به همین دلیل شاهراه بزرگ سالنگ ، که شمال و جنوب کشور را به هم وصل می نماید از دل همین کوه گذشته است.

معابر معروف هندوکش
1- کوتل خاواک به ارتفاع 3600متر
2- کوتل بازاک به ارتفاع 5000 متر
3-کوتل نکسان به ارتفاع 5050 متر
4- کوتل کانچین به ارتفاع 4900 متر
5-کوتا مراشتراک به ارتفاع 5760 متر
6- کوتل سالنگ به ارتفاع 4300 متر
7-کوتا اق رباط به ارتفاع 3600 متر
8-کوتل کوشان به ارتفاع 4300 متر
9- کوتل چهار در به ارتفاع 4236 متر
10- کوتل پیلو به ارتفاع 3600 متر
11-کوتل دندان شکن به ارتفاع 2700 متر
12 - کوتل دالن سنگ شتل به ارتفاع 3560 متر

دریا‌های هندوکش:
1- دریای غوربند : از شرق کوتل شیبر سر چشمه می‌گیرد و از غرب به طرف شما شرق به فاصله 80 کیلو متر بین هندوکش و اطراف کوه پغمان امتداد دارد و سر انجام به دریای پنجشیر ملحق می‌شود .
2- دریای سرخ : از غرب به شمال شرق جریان دارد و سر انجام با معاون خود دریای سیغان به دریای باماین میریزد .
3- دریای اندراب :از کوتل خاواک سر چشمه گرفته از شرق به غرب جریان دارد وقراء ده صلاح اندراب ، سنگ پیران، بنودشت ، امرد ، باجکگاه ، خنجان ، گازان را سیرآب می‌کند. ودر حد بنو ، آب آرزو را با خود گرفته در نواحی دوشی با دریای سرخ یکجا می‌شود و بنام دریای غور از پلخمری می‌گذرد و از وسط بغلان به دریای قندوز می‌گذرد و با دریای خان آباد بکجا شده در قله زال به دریای آمو می‌ریزد.
4- دریای پنجشیر: از کوتل خاواک سر چشمه گرفته نا گلبهار و کوهدامن امتداد دارد.
5 - دریای شتل : از کوهای آرزو و مرغی شروع شده و در گلبهار با دریایی عمومی پنجشیر یک جا میشود
6 - رود علیشنگ والینگار : از قسمت جنوب شرق هندوکش سر چشمه گرفته و به طرف جنوب به حرکت خود ادامه می‌دهد و نورستان را آبیاری می‌کند.
7 - دریای کنر : از پشه خونی قلعه بلور داغ یا بنداب پامیر بر آمده در ثمر خیل بادریای کابل یکی می‌شود.

قله نوشاخ

کوه بابا:
رشته کوه بابا در مرکز افغانستان واقع شده و از شرق به غرب امتداد دارد. این رشته کوه از شرق " کوتل حاجیگگ " شروع شده، تا جنوب شرق کوه حصار ادامه می یابد. طوی این رشته کوه در حدود 200 کیلومتر است. بلندترین قله ی آن شاه فولادی ، 5140 متر ارتفاع دارد . قله های این کوه نیز اکثر اوقات از برف پوشیده است و شرایط خوبی برای ذخیره ی آب به وجود آورده است. برخی از مهمترین رودهای دائمی افغانستان از همین رشته کوهها سرچشمه می گیرند. در دامنه های شمالی و جنوبی این رشته کوهها، بهترین چراگاهها و مراتع افغانستان به چشم می خورد.
از کوتلهای معروف این کوه می توان از کوتل حاجیگگ، کوتل عراق، کوتل صد برگ، کوتل شاتو ، کوتل ملا یعقوب و ... نام برد که هر یک اهمیت خاص خود را دارند.
دره های معروف رشته کوههای بابا عبارتند از : دره فولادی، دره بامیان ، دره کالو، دره ککرک و ...

کوه بابا در زمستان

سفید کوه ( سپین غر ):
این رشته کوه، در شرق افغانستان واقع شده و 150 کیلومتر طول د ارد. سفید کوه از 48 کیلومتری غرب پیشاور آغاز شده و به طرف غرب ادامه می یابد. بلندترین قله این کوه، سیکارام ، 4755 متر ارتفاع دارد. دامنه های شمالی و جنوبی این رشته کوه پوشیده از جنگلهای انبوه و وسیع است. همچنین دره ی معروف خیبر که از لحاظ تاریخی و ارتباطی دارای اهمیت زیادی می باشد و در لشکرکشی های بزرگ، در طول تاریخ به شبه قاره ی هند همواره مورد توجه مهاجمین بوده است، در این رشته کوه قرار دارد. طول این گذرگاه از 60 کیلومتر تجاوز می کند و 2000 متر از سطح دریا ارتفاع دارد.
دره های معروف این رشته کوه عبارتند از : دره خیبر، دره آچین، دره خوگیانی ، دره جاجی ، دره زرمست و ....

رشته‌کوه سلیمان:
یا کوه‌های سلیمان، نام دو رشته‌کوه است در جنوب شرقى افغانستان و غرب پاکستان و مرز بین فلات ایران و شبه‌قاره هند، یکى شرقی و دیگرى غربی و هر دو از شمال به جنوب کشیده شده. دامنه? کوههاى سلیمان مسکن پشتون‌ها است.
مناطق هموار افغانستان
اراضی کم ارتفاع افغانستان ( بین 258 تا 1000 متر ارتفاع ) به سه منطقه تقسیم می شوند.

1- حوره آمو دریا: این حوزه از اراضی کم ارتفاع ناحیه خمیاب شروع شده و در امتداد دریای آمو تا ینگی قلعه در ولایت تخار امتداد می یابد.
2 - حوزه هلمند: شامل دشت گودرز، دشت جهنم، دشت مارگو، دشت امیران، تمامی اراضی چخان سور ( نیمروز ) و قسمتی از فراه و هرات را شامل می شود.
3 - حوزه ننگرهار : این حوزه اراضی خیلی کم ارتفاع را شامل می شود و آن هم در امتداد رود کابل و جنوب شرق جلال آباد تا لعل پور در مرز افغانستان توسعه یافته است.

دشت‌ها:
که عموماً در شمال و شرق هستند.از جمله: 1- دشت برنگ 2-د پشت رود 3- گرمسیر 4- ریگستان 5- سیاه سنگ 6- دشت مرغو (مارگو) 7- دشت خلش 8- دشت همدم آب 9- هجده نهر 10- دشت نمدی. دشت کابل و دشت پکتیا

این کوه‌ها بیش از نیمی از سرزمین افغانستان را فراگرفته و برای شهرهای «کابل»، «قندهار» و «هرات» موقعیت استراتژیک مهمی را ایجاد کرده است. بسیاری، کوه‌های هندوکش را جزئی از هویت افغانستان می‌دانند.

در ارتفاعات هندوکش همواره برف وجود دارد و حتی در تابستان‌های گرم این کشور، قله‌های سر به فلک کشیده و یخچال‌های طبیعی این رشته کوه پیر پوشیده از برف است.

در خصوص وجه تسمیه این کوه روایت‌های گوناگونی در بین مردم و مراجع تاریخی افغانستان وجود دارد که از محل زندگی هندوها و شکست آنان در این منطقه گرفته تا کشته شدن اسیران آنان به دلیل سردی هوا در دامنه‌های این کوه و ... از جمله روایت‌هایی است که مطرح است.

در «اوستا» از این رشته کوه بنام «ابارسین» که به معنی (بالاتر از عقاب) است یاد شده است.

بعدها یونانیان که فکر می‌کردند «قفقاز» آخر دنیاست، پس از کشف این رشته کوه، آن را «کوکازوس اندیکوس»، یعنی (قفقاز هندی) نام‌گذاری کردند و این نام یونانی پس از قرن‌ها، به شکل امروزی آن که هندوکش است، درآمده است.

در میان ارتفاعات هندوکش، دره‌های عمیق، خوش آب و هوا و زمین‌های حاصلخیزی وجود دارد که اقلیم مساعدی برای پرورش دام و تولید میوه دارد.

دره‌های «پنجشیر» و «بدخشان» از جمله دره‌های سرسبز، زیبا و حاصلخیزی هستند که این کوه‌های سر به آسمان ساییده در دل خود پنهان کرده‌اند.

کوه‌های سر به فلک کشیده و دره‌ها عمیق، رگبار‌های تند بهاری و تابستان‌های خشک، زمستان‌های بسیار سرد و تابستان‌های گرم، ارتفاعات پوشیده از برف و سرزمین‌های پست و خشک وسوزان، همه این ویژگی‌ها در یک کشور جمع شده و نام آن را افغانستان گذاشته‌اند.

افغانستان دارای 34 ولایت است که هر کدام از آنها آب و هوا، سنت‌ها، آداب و رسوم و جذابیت خاص خود را دارد.

مهمترین ولایت‌های افغانستان شامل «کابل»، «قندهار»، «هرات»، «بلخ»، «غزنی» و «ننگرهار» است.

همه ساله جشن بزرگ نوروز به نام «جشن گل سرخ» در شهر مزار شریف ولایت بلخ برگزار می‌شود که در آن با برافراشتن پرچم منسوب به حضرت علی (ع) مردم جشن خود را آغاز می‌کنند.

این جشن به نام گل سرخ مشهور است زیرا در فصل بهار دشت شادیان مزار شریف که روزگاری محل دریاچه باستانی بلخ بوده است از گل‌های سرخ و زیبای لاله پوشیده می‌شود.

در گوشه گوشه افغانستان، می‌توان آثار باستانی فراوانی را مشاهده کرد که همه و همه نشان از غنای فرهنگی و پیشینه تاریخی این کشور باستانی آسیای میانه دارد.

کوه های افغانستان

کوههای جنوبی چاکائی

کوه میر جاوه

کوه هندوکش:
این کوه به امتداد سلسله جبال هیمالیا از نواحی پامیر داخل افغانستان امتداد یافته، ازجنوب بدخشان گذشته در دره بامیان که شروع کوه دیگری است به اسم کوه بابا، ختم می گردد. ارتفاع قله این کوه 6650 متر بوده که به نام تیراج میر معروف است و از سطح رود 8300 متر ارتفاع دارد. نواحی مرتفع این کوه تقریبا همیشه پوشیده از برف بوده و دره های بی شماری در دامنه های این کوه بوجود آمده که معروفترین آنها از این قرار است: دره های واخان ، شغنان، منجان ، جرم ، درایم، کشم، ارسج، فرخار، دره اشکمش، خوست، فرنگ، سمندان، اندراب،خنجان، دوآب وسراب، در شمال ،و از طرف جنوب دره پنج، نور ، کم ، پشال ، باندول، اشپی، اسکین، پنجدره نجراب، دره هزاره، بازارک، پاران ده ششل ، سالنگ ، اشاوه ، شکاری ، کپچاق، چهارده ، بامیان ، سیغان، کهمرد.
طول هندوکش در حدود 600 کیلومتر است که به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم می شود و هندوکش غربی نسبت به هندوکش شرقی کوچک تر است و دره معروف پنجشیر در دامنه جنوب شرقی آن موقعیت دارد.

کوه بابا:
کوه بابا در بین هندوکش و فیروز کوه واقع بوده و به طرف غرب به مسافت 200 کیلومتر امتداد دارد . ارتفاع این کوه از 400 تا 5140 متر می رسد و قله معروف آن به نام شاه فولادی یاد می شود که 5600 متر ارتفاع دارد .
رودی بلخ از قسمت شمال این کوه سرچشمه می گیرد و آب آن به 18 نهر تقسیم می شود از این رو نواحی بلخ را به نام 18 نهر هم یاد می کنند.

فیروز کوه:
این کوه از قسمت شمال چهل برج شروع شده و موازی با تیربند ترکستان مایل به جنوب ادامه پیدا میکند و تا گوشه هرات می رسد طول این کوه 352 کیلومتر است.

سیا کوه:
این کوه از گوشه غربی کوه بابا شروع شده تا جنوب غرب هرات ادامه می یابد و رودهای خاشرود و خورد رود از همین کوه سرچشمه می گیرند . طول این کوه 628 کیلومتر است.

تیر بند ترکستان:
این کوه از کوه بابا جدا شده به طرف بالا مرغاب پیش می رود و طول این کوه 200 کیلومتر است . قله معروف آن که در نزدیکی ایران است معروف به قره جنگل بوده که 2985 متر ارتفاع دارد.

کوه پغمان :
این کوه شاخه از کوه هندوکش است که به جنوب کوه بابا واقع بوده و با کوه بابا متوازی گفته می شود . شاخه ای از این کوه دره های سرخ پارسا و شیخ علی را از حصه شمالی بهسود هزاره جدا ساخته، به طرف شرق در بین هزاره پارسا و جلگه کوهدامن فاصله قدرتی واقع می شود . این شعبه از استالف گذشته به جانب غرب گل دره و شکر دره به رفتار خود ادامه می دهد و از این قسمت یک شعبه به جانب شرق جدا شده کوتل خیر خانه را به شمال شهر کابل بوجود می آورد . با پستی بلندیها ، کوه ده سبز جبال صافی که جلگه سروبی از کوهدامن جدا می سازد ، بوجود می آورد . از قسمت شکر دره به طرف شمال متمایل شده بعد از آن در حد حوض خاص پغمان رجوع به جنوب می نماید و قلل پر برفی را در شرق بهسود و غرب پغمان بوجود می آورد.
در نواحی غرب و شمال این کوه، سرخ پارسا، دره جات بهسود، سوخته وادی، میر سبز ، ناهور ، مالستان ، دایه فولاد ، ارزگان ، غاب، دایکندی ، ایماقستان واقع است و در نواحی شرق و جنوب آن مناطق استالف ، گل دره ، شکر دره ، پغمان ، جلگه میدان ، جلریز ، بیک سمند ، دیمرداد ،خوات ، تورمی، قیاق گل بوری ، تورکان ، ککرک، شاکی ،زرسنگ ، قره باغ ، زرد آلو، تمکی، رسنه، سنگ ماشه، دی چوپان ، خاک افغان ، وادی ارغنداب و گیزاب می باشد . قله این کوه 4300 مترارتفاع دارد و دائم پوشیده از برف است . در ماه جوزا و سرطان برفهای این کوه ذوب شده و چراگاه خوبی برای کوچی ها است.

سفید کوه:
این کوه در شرق افغانستان تقریبا به مسافت 31/5 کیلو متر از شهر پیشاور پاکستان شروع شده و به سمت جنوب پیشروی نموده وادی جلال آباد را از وادی کرم جدا می سازد . بلندترین قله این کوه به نام سیکارم یاد می شود که 4732 متر ارتفاع دارد . قلل این کوه همیشه پر از برف است از این رو افغانها آن را(( سپین غر)) می گویند، از این کوه شاخه های زیادی منشعب شده است و جنگلات انبوهی در دامنه ها و دره های این کوه وجود دارد . دره های که به شمال و جنوب آن واقع گردیده است ازاین قرار است: دره خیبر، نازیان شنوار ، اچین ، ده بالا، پچیدواگام ، وزیری، خوگیانی، کجه، ماما، خیل، نکروخیل شتوا، اشپان حصارک ، غلزائی، تیزین، سروبی، بتخاک،شیوکی،چهار آسیا، موسئلی، سرخاک، التمور،چرخ، تنگی وردک،شنز، ناوه گی، جلگه غزنی، شلگر، آب بند، دله، ازخواه، تیرا، کرم، جاجی،رقبان، حسن خیل، مچل غور، ورد احمد زائی، زرمست، طوطا خیل، میدان خوله دره مین، شمل، نکه، مست توی بیرکوتی.

کوه سلیمان: این کوه ازنگاه اهمیت استراتژیکی به پایه کوه هندوکش می رسد از جنوب کوات و پیشین شروع می شود و تا نهر صوات می رسد . این کوه به سه قسمت تقسیم می شود:
حصه اول : که سرحد مشرقی آریانه را تشکیل می دهد و از جنوب غرب به شمال شرق ادامه دارد . تخت سلیمان به ارتفاع 940 متر در آن قسمت واقع شده و قله دیگرش به ارتفاع 3760 متر از سطح آب می رسد که به کسر غر معروف است.
حصه دوم: همان خود کوه سلیمان است که گوشه شمال آن به سفید کوه می رسد ، این کوه مملو از اشجار است که معروفترین آنها: نشتر،بلوت ، ارچه ، صنوبر، کاج ، خنجک ، بادام تلخ ، شجره الحیات و... می باشد. محدوده جنگل خیز این کوه در خاک افغانستان درخاک افغانستان است.
حصه سوم: آن کوه تیرا است که اقوام افریدی پاکستان در آن سکونت دارند.

کوه قره باتور:
کوه قره باتور در غرب قندوز از سلسله فلات قلعه زال شروع شده ابتدا به جانب غرب و بعدا به طرف جنوب امتداد می یابد. کوتل دشت آبدان میرعلم که معبر شوسه ای بین خان آباد و مزار شریف است در این کوه واقع گردیده است . کوه قره باتور به کوتل بغلان دو قسمت می گردد:
قسمت اول : از آن به طرف شرق شوراب و هزار قاق دور زده تا نهرین واشکمش پیش می رود و در سمت شمال نهرین بار دیگر به جانب جنوب پل علم گیرپیش رفته از سمت شرق به کوههای دوشی وصل می گردد، و پس از آن به طرف جنوب غرب به امتداد خود می افزاید طول رودی اندراب و سرخاب آن را از کوه کیان و نیک پی جدا می کند.
قسمت دوم : آن از کوتل گردابی رخ به شمال می گذارد و دشت آبدان میر علم و تاشقرغان را تشکیل می دهد و بعدا به طرف غرب دور زده به تنگی راطک ایبک ختم می گردد.

عنبر کوه:
این کوه مابین تالقان و حضرت امام صاحب موقعیت دارد . وادیهای فراخ دشت ارچی ، خوجه غار، جلگه خان آباد و تالقان و رودی بنگی قسمتی از کوه را احاطه کرده است . اطراف این کوه خیلی سر سبز است . گذشته از این کوه چند سلسله کوه دیگر در نواحی شمال وجود دارد ، از قبیل کوه بنگی ، اشکمش ، کوه ممنی ، دره صوف، چهار کنت ، و البرز که جدا از کوه هندوکش می باشد . ارتفاع عنبر کوه در حدود 2000 تا 2500 متر است .

کوه سرده:
این کوه در نواحی جنوب شرقی غزنی از بند سرده شروع می شود و ارتفاع آن از 3000 تا 3500 متر است ، این کوه در بین شلگر و کتواز به شرق آب ایستاده غزنی پیش رفته به سلسله کوه سلیمان ختم می گردد.

گل کوه:
این کوه به طرف جنوب غرب غزنی واقع است ، این کوه به دشت هموار ناهور به یک زاویه قائمه سلسله کوه پغمان را قطع می کند . ارتفاع این کوه به 4500 متر می رسد و دائم پوشیده از برف است.
تمام مناطق هزاره جات کوهستانی است که نمی توان همه کوههای آن را از هم جدا کرد و شرح داد، فقط مختصری از آنها اشاره می کنیم که حصه شرقی و جنوبی این منطقه کوهستانی را که بیشتر به هزاره جات معروف گشته ، سلسله کوه پغمان احاطه کرده است و حصه شمالی و غربی آن را کوههای هندوکش ، بابا ، سیاه کوه و سفید کوه احاطه نموده اند که در مابین این سلسله کوهها محلات بهسود ، یکاولنگ ،غاب ، ایماقستان ، دیزنگی، دیکندی ، مالستان جاغوری ، دی چوپان ،اجرستان، ارزگان ، گیزاب و ... افتاده است .
کوتل های معروف هزاره:مراب،لومان،مالستان، کوتل خون، جوقل،شاه طوس و...است. کوههای معروف در این نقطه: سرو،کوه ماستان، لعل، کرمان،کوههای دیزنگی ، شاه طوس می باشد. اکثر قلل کوههای هزاره به 2300 متر میرسد، آب و هوای این مناطق عموما سرد است وحبوبات خیلی کم رشد می کند.

کوههای پاروپامیز:
غربی ترین کوههای افغانستان به حساب می آیند که مابین فیروز کوه و زاویه که بواسطه سرحد سرزمین ترکمنستان و ایران به شمال غرب افغانستان تشکیل شده ، واقع گردیده ارتفاع قله این کوه از 2500 متر تجاوز نمی کند.

کوههای جنوبی چاکائی:
این سلسله کوه سرحد افغانستان و بلوچستان پاکستان را در حدود 150 کیلومتر تشکیل می دهد قله معروف آن بر ملک نیزنان حاکمیت دارد و بلندی آن 2300 متر می رسد

کوه میر جاوه:
بیشتر این کوه در خاک ایران واقع است و ارتفاع این کوه مساوی با ارتفاع کوههای چاکائی است.
علاوه بر آنچه گفته شده کوه حاجی گک کوه خوردیست که در مابین کوه پغمان و کوه بابا که به سلسله کوه هندوکش شامل است.

کلمات کلیدی:

نوشته شده توسط 92/3/3:: 2:14 عصر | () نظر

دریاهای افغانستان

دریاهای افغانستان

افغانستان سرزمینی کوهستانی است که بیش از نیمی از وسعت آن را کوه‌های سر به فلک کشیده هندوکش فرا گرفته است.

این رشته کوه بلند، سرچشمه بزرگترین رودهای افغانستان به شمار می‌آید.

بسیاری از رودهای افغانستان از رشته کوه‌های مناطق مرکزی و شرقی این کشور سر چشمه گرفته، به سمت غرب و جنوب افغانستان جریان می‌یابند.

بند امیر در ولایت بامیان افغانستان

مهم‌ترین و پرآب‌ترین رودهای افغانستان شامل «جیحون» (رودآمو)، «رود هیرمند» (هلمند)، «رود کابل»، «رود ارغنداب» و «هریرود» است.

آبشاری زیبا در ولایت بامیان

رود آمو (جیحون): از کوه‌های «پامیر» سرچشمه گرفته و حدود 1126 کیلومتر از طول آن در قسمت مرزهای شمالی افغانستان با تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان است و بخش‌هایی از آن قابل کشتیرانی است.

آمو دریا (جیحون)

در سواحل آن رودخانه «شیرخان بندر» و «بندر حیرتان» قرار گرفته است، که کالاهای صادراتی یا وارداتی افغانستان از این طریق با کشورهای آسیای مرکزی مبادله می‌شوند.

آمو دریا (جیحون)

جیحون دارای آبشارهای متعددی است که برای تولید برق قابل استفاده است.

خاشرود: از نشیب سمت جنوب سیاه کوه سرچشمه گرفته به طرف جنوب جریان پیدا می کند، عرض این رود در نواحی فراه 108 متر و عمق آن یک متر است در تابستان آب آن خیلی کم بوده ولی در زمستان عبور از آن ممکن نیست.

هریرود: ابتدا دو رود هر کدام جداگانه یکی به نام جنگل آب از سمت شرق سفید کوه از منطقه چهل برج و دیگر به نام تنکل از دره جلا

ب سرچشمه گرفته پس از طی فاصله 176 کیلومتری باهم یکجا شده رود هریرود را تشکیل می دهند.طول این رود از شرق به غرب 850 کیلو متر است . پس از آنکه هرات را آبیاری نمود مسیر خود را به طرف شمال تغیر داده از نواحی ذوالفقار به خاک ترکمنستان می ریزد.

هریرود: از کوه «بابا» در مرکز افغانستان سرچشمه گرفته، از «هرات» می‌گذرد و در شمال غربی افغانستان اندکی از مرز مشترک ایران و افغانستان را تشکیل داده و سرانجام در ریگزارهای ترکمنستان فرو می‌رود.

هریرود

این رود 1230 کیلومتر طول داشته و دارای آبشارهای متعددی است که برای تولید برق مناسب است.

رود مرغاب: ای رود که معاون آن رود کاشان است ازنقطه اتصال سفید کوه و تیربند ترکستان سرچشمه گرفته به طرف غرب در وادی وسیعی جریان دارد . در نزدیکی بالا مرغاب رود قیصار هم به آن علاوه شده و پس از عبود از علاقه پنجده وآق تپه رود کشک هم به ملحق مشود و سرانجام پس از طی مسافت 990 کیلو متر در ریگستان قراقرم ترکمنستان می ریزد.

رود بلخ: از غرب کوه بابا سرچشمه گرفته ابتدا به طرف غرب جریان پیدا می کند وبعد از آن به طرف شمال تغیر جهت می دهد و 400 قریه از آب آن استفاده می کند آب آن به رود آمو نرسیده در نواحی دولت آبادچهاربولک وآقچه تمام می شود.

رود سنگلاخ: از تیربند ترکستان سرچشمه گرفته ، سرپل ، شبرغان ،میمنه و اندخوی را سیراب می کند

رود های هندوکش

رود غوربند: از شرق کوتل شبر سرچشمه می گیرد واز غرب به طرف شمال شرق به فاصله 80 کیلومتر بین هندوکش و اطراف کوه پغمان امتداد می یابد و سر انجام به رود پنجشیرملحق می شود.
رود سرخ آب: از غرب به شمال شرق جریان دارد و سرانجام با معاون بزرگ خود رود سیغان به رود بامیان می ریزد.

رود اندراب: از کوتل خاواک سرچشمه گرفته از شرق به غرب جریان دارد و قراء ده صلاح اندراب، سنگ بران ،بنودشت،امرد ، باجگاه ،خنجان ، گازان را سیراب می کند . و در حد بنو، آب آرزو را با خود گرفته در نواحی دوشی با رود سرخ آب یکجا می شود و به نام رود غوری از پلخمری می گذرد و از وسط بغلان به نام رود قندوز می گذرد و با رود خان آباد یکجا شده درقلعه زال به رود آمو می ریزد.

رود پنجشیر: از کوتل خاواک سرچشمه گرفته تا گلبهار و کوهدامن امتداد می یابد.

رود علیشنگ والینگار: از قسمت جنوب شرق هندوکش سرچشمه گرفته و به طرف جنوب به حرکت خود ادامه می دهد و نورستان را آبیار می کند.

رود کنر: از پشته خونی قلعه بلور داغ یا بنداب پامیر برآمده در ثمر خیل با رود کابل یکی می شود.

رودهای کوه پغمان

رود کابل: این رود از دره اونی کوه پغمان سرچشمه گرفته ، جلگه میدان را آبیاری می کند و در حد سرک قندهار مسیر خود را کمی تغیر داده به تنگی للندر به سمت جنوب کوه قرغ داخل می شود بعد از آن به تنک میدان و گل باغ به جلگه ای معروف چهار دهی وصل شده ، پس از عبور از چهارده ، وارد شهر کابل می شود و شهر را به دوقسمت تقسیم میکند و در قسمت تپه مرنجان وبی بی مهر از شهر کابل خارج می شود . وقتی وارد جلگه سروبی شده رود پنجشیر هم از راه می رسد ودسته جمعی از درونته عبور نموده به جلگه جلال آباد می ریزد . در اینجا رود کنر هم با اینها ملحق شده از باسول و دکه داخل علاقه آزاد افاغنه مهمند می گردد . سرانجام به رود سند می ریزد طول این رود 460 کیلو متر است.

رود کابل: از کوه‌های شرقی افغانستان سرچشمه گرفته و از وسط دو شهر مهم «کابل» و «جلال‌آباد» عبور کرده، وارد خاک پاکستان می‌شود و به رود «سند» می‌ریزد.

رود کابل

رود هیرمند (هلمند): از کوه‌های «یغمان» در غرب کابل سرچشمه گرفته و 1400 کیلومتر طول دارد و در جنوب غربی افغانستان قسمت کمی از مرز مشترک ایران و افغانستان را تشکیل می‌دهد و

رود لوگر: این رود از دامنه گردن مسجد دیمرداد وبلندی جانب جنوب خوات وردک سرچشمه گرفته بعد از آن رخ به شمال سواحل خود را در خوات آبیاری می کند . پس از آن در بین فلات پست شیخ آباد به جلگه شیخ آباد می افتد و پس از آبیاری اطراف و نواحی خود ، از بنی حصار کابل ، علاقه جات شیوکی را آب داده به جلگه بین بتخاک و کابل از پل بگرامی به شمال رود وصل می شود و طول این رود 108 کیلو متر است .

رود غزنی: از سر آب سرچشمه گرفته به طرف مشرق جریان می یابد و از بند صراج و جلگه تورمی گذشته ، وارد جلگه غزنی می شود . وقتی غزنی را آبیاری کرد به جانب غرب دروازه کهنه شهر یا شوسه قندهار متوازی به طرف جنوب به جانب آب ایستاده مقر پیش می رود و در آب ایستاده مقر می ریزد . معاونین کوچک رود غزنی بنام ها ی کل بروی ، تالاب و قره باغ یاد می گردند.

رود ترنک: از دامنه شرقی کوه نمکی سرچشمه گرفته و رو به غرب از علاقه های گیلان و آغو جان می گذرد و پس از آن که آب دره رسته را با خود می گیرد نواحی تو خی را آبیاری نموده و سرانجام د روادی مهمند کاملا به مصرف میرسد و طول این رود352 کیلومتر است.

رود هلمند: از سنگلاخ نزدیک دهانه رود کابل سرچشمه گرفته و از شمال به جنوب غرب کوهستانات هزاره جات را پشت سر گذاشته در گرشک داخل ریگستانها می شود ، فاصله این رود 835 کیلومتر است . گرچه طول این رود تا کول سیستان به 1000 کیلومتر می رسد و به واسطه گرمای زیاد و ریگستانی بودن مسیر ، بیشتر در راه گم می شود . با آنهم آب این رود هیچ وقت خشک نمی شود و جریان آن خیلی تند است.رود ارغنداب: این رود از دامنه گل کوه و دره لومان سرچشمه گرفته به جانب سطح مرتفع هزاره جات به طرف غرب جریان دارد ، از سنگ ماشه گذشته ، وارد دره کم عرض به حرکت خود ادامه می دهد و در بین علاقه دی چوپان پیش رفته بداخل دره ارغنداب می شود . آب این رود کمی شوری دارد و طول آن 413 کیلو متر است به گرشک نرسیده به رود هلمند می ریزد از این رود در قسمت فوقانی چندان استفاده نمی گردد.

رود هیرمند (هلمند): از کوه‌های «یغمان» در غرب کابل سرچشمه گرفته و 1400 کیلومتر طول دارد و در جنوب غربی افغانستان قسمت کمی از مرز مشترک ایران و افغانستان را تشکیل می‌دهد و مهم‌ترین منبع تأمین آب دریاچه های سیستان و بلوچستان و اراضی زراعی شمالی آن است.

نیروهای افغان و آمریکایی در حال عبور از هیرمند

منطقه سرسبز کناره رود هیرمند

پلی بر روی رودخانه هیرمند

رود هیرمند

هیرمند

منطقه‌ای زیبا در ولایت هلمند افغانستان در کنار رود هیرمند

منطقه سرسبز کناره رود هیرمند

دریای هلمند یکی از دیگر دریاهای افغانستان است که مردم جنوب کشور برای آبیاری زمین های زراعتی از آن استفاده می کنند.

بند برق کجکی بالای همین دریا ساخته شده که انرژی برق چند ولایت جنوبی افغانستان را تامین می کند.

بند برق کجکی ده ها سال پیش از سوی ایالات متحده امریکا ساخته شده است.

رود ارغنداب: رودخانه? ارغنداب که در لاتین «آراخوتوس» نامیده می‌شود، رودخانه‌ای است که از نواحی قندهار افغانستان می‌گذرد. این رودخانه در نهایت به رود هلمند می‌پیوندد.