ویژه گی اقتصادی افغانستان:

    افغانستان را یک کشور زراعتی توصیف کرده اند که اکثریت مردم آن به زراعت مشغول اند وازدیر هنگام مردم افغانستان زراعت پیشه بوده اند ،و زراعت درکنارآن سایرسکتورهای اقتصادی ازقبیل( صنعت خدمات ،تجارت...)  یک رکن اساسی اقتصاد افغانستان بوده وبیشترین تولیدات ناخالص داخلی را عواید زراعتی تشکیل میدهد که متاسفانه درطول سالهای بحران وناامنی زراعت افغانستان آسیب  های را متحمل شد وهم چنان خشک سالی های پیاپی اقتصادزراعتی افغانستان رابیشترازهمه چیز متضررساخت که اکنون حتی درساحه زراعت هم به واردات متکی هستیم  . باآنهم افغانستان برخوردارازمنابع سرشارطبیعی و تولیدی است که اگرپالیسی های مناسب اقتصادی روی دست گرفته شود وازظرفیت های نهفته دراقتصاد افغانستان استفاده موثرصورت گیرد بدون شک به زود ترین فرصت رشد اقتصادی را درافغانستان تجربه خواهیم کرد. ویژه گی های اقتصادی افغانستان رامیتوان بصورت زیربرشمرد:

1-  موقعیت خوب افغانستان باعث شده که به حیث دهلیزترانزیت فیمابین زخایرنفت و گازحوزه کسپین وبحر هند نقش ایفاکرده وبه حیث مرکزتجارتی وترانزیتی مطقه بشماررود.  

 2  -غنای منابع طبیعی مانند گازطبیعی ،پترولیم ،ذغال سنگ،مس کرومیت ،مگنیزیم سلیکیت ،باریتها،سلفر ،سرب ،جست،سنگ آهن،نمک،نقره،سنگ های قیمتی (احجارکریمه) ونیمه قیمتی ومرمر.

3- ساحات بزرک وپیداوارزراعتی بشمول میوه جات خشک وتازه

4- برنامه پارک های صنعتی وگرایش به صنعتی شدن .

5- صنایع دستی ازقبیل قالین ،گلیم ،فرش(نمد) وقره قل که افغانستان ازگذشته های دوربه این صنایع مشغول بوده وگفته میتوانیم که نسبت به سایرکشورهای منیطقه وجهان ازمزیت نسبی درتولیدات این اشیا برخورداراست جون عواملی که درتولید این اشیا نقش دارد بیشترازهمه جادرافغانستان باکیفیت خوب ومناسب پیدامیشود.

اطلات نه چندان کاملی ازویژه گی های اقتصادی افغانستان بودکه درکنارآن میتوان به به زخایراثبات شده وممکنه گازطبیعی که درشمال افغانستان موقعیت دارداشاره نمودکه به اندازه تقریبا 5 ترلیون فت مکعب میباشدوهمچنان زخایرزغال سنگ درافغانستان درحدود73 ملیون تن تخمین گردیده که اکثرادرمناطق مرکزی افغانستان موقعیت دارد.که ازین ظرفیت کمترین استفاده هم صورت نمیگیرد وازمنابع سنتی مواد سوخت مانند چوب وزغال چوب وبوته های کوهی استفاده صورت میگیرد.

   خدمات تقریبا 22 درصد تولیدات ناخالص داخلی راتشکیل میدهد که عمدتا ازترانسپورت ،پرچون ومخابرات ناشی بوده است .شبکه برق درافغانستان درطی سالهای جنگ تخریب گردیده وهم اکنون کمتر ازده درصد مردم به انرژی برق دسترسی دارند.

طوریکه قبلا تذکررفت که اقتصادافغانستان بیشترمتکی به زراعت است گرچند که درمجموع 12 فیصد اززمین های افغانستان قابل زرع بوده وازآنجمله صرف 6 فیصد آن فعلا زرع میگرددباآنهم درحدود52 درصد تولیدات ناخالص داخلی را تولیدات زراعتی ومالداری تشکیل میدهدکه عمدتا گندم ،جواری، برنج،پنبه،میوه جات تازه وخشک ،مغزیات، پوست قره قل،قالین،پشم وگوشت گوسفندتولیدمیگردد.وچون تولیدات زراعتی ازعوامل طبیعی بیشترمتاثراست و زراعت درافغانستان بشکل سنتی آن اداره میشود که باعث نوسانات درعاید زارعین گردیده وزراعت ازرشدطبیعی خود بازمانده است  ،گفته میتوانیم باآنکه افغانستان درزراعت پیشینه تاریخی دارد ومردم افغانستان ازدیرهنگام به این شغل مبادرت داشته باآنهم زراعت افغانستان درحد سنتی وابتدایی اداره میشودوازکود کمیاوی وادویه ضد حشرات استفاده ناچیزصورت میگیردوآبیاری به سیستم قدیمی بدون کانلیزه وبندهای مجهزآب صورت میگیردوبه همین دلیل زراعت افغانستان بیشترازعوامل خارجی بارانهای نامنظم وبرف باری های بی مورد متاثراست وخشک سالی بیشترازهمه کشورهای جهان پیامد منفی خودرابراقتصادزراعتی افغانستان بجامیگذاردوتجربه چندین سال خشکسالی درافغانستان وپیامدناخوشایند آن به اقتصادوزراعت این کشورسندی است براین ادعا

کتابشناسی به زبان پارسی و پشتو:

1.   «انوشه»، حسن. "دانشنامه ادب فارسی" بخش "ادب فارسی در افغانستان"، تهران. 1996/1375.

2.   «بیهقی»، خواجه ابوالفضل محمد بن حسین دبیر "تاریخ بیهقی" به کوشش:داکتر خلیل خطیب «رهبر». ناشر: انتشارات سعدی، تهران، ایران. چاپ اول : پاییز 1988ــ 1367.

3.   «تــزی»، داکتــر حبیب اله. "پشتانه" ددانش کتابتون، قصه خوانی بازار پشاور، پاکستان. دوم چاپ،(290) مخونه. د وری 1382، د اپریل 2003 سره سم.

4.   «دهخدا»، علی اکبر ابن خان بابا خان."لغت نامه" روایت دوم به شکل لوحه فشرده یا سی.دی ر. انتشارات دانشگاه تهران،1382/2003.

5.   «حبیبی»، عبدالحی. «تاریخ مختصر افغانستان». چاپ سوم، قوس 1377، دانش کتابخانه، پشاور، پاکستان.

6.   --------. "تاریخ خط و نوشته های کهن افغانستان".نشر «انجمن تاریخ»، کابل 1971/1350.

7.   «حسینی»، محمود."تاریخ احمد شاهی" مقدمه، تحاشی و تعلیقات از: داکتر سرور «همایون». ناشر:دانش خپروندویه تولنه. جنوری 2001، برابر جدی 1379. دانش کتابخانه واقع قصه خوانی « پشاور»، «پاکستان».

8.   «خانلری»، داکتر زهرا ناتل. "فرهنگ ادبیات فارسی"،چاپ سوم، «توس» در «ایران» 1369برابر1981.

9.   «عُتبی Otbi»، مــحــمد بن عبدالجبار. "تاریخ یمنی" به زبان عربی. گزارشگر به فارسی، ابوالشرف ناصح بن ظفر «جرفادقانی». به اهتمام دکتر جعفر «شعار». سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ سوم، تهران، ایران. 1374.

10.     «غبار»، غلام محمد."جغرافیای تاریخی افغانستان". حواشی و تعلیقات از: فرید «بیژند»، «مطبعه دولتی، کابل افغانستان». سال چاپ : 1367/1989.

11.     «کرگر»، محمد اکبر."په حالنامه کی د «بایزید روشان» عرفانی اوفلسفی حیره"، دویم چاپ، دافغانستان د کلتوری ودی تولنه، جرمنی، 2006 ـ 1385.

12.    «گردیزی»، ابو سعید بن الضحاک ابن محمود."زین الاخبار" به مقابله، تصحیح، تحشیه و تعلیق عبدالحی «حبیبی»، استاد دانشگاه کابل. انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.15تیر(سرطان)1347برابر با 6 جولای 1967.

Bibliography:

1.        Adamec, L.W. “Who is who in Afghanistan” Graz, Austria1987.

2.        id “A Biographical Dictionary of Contemporary Afghanistan” Graz, Austria.1987.

3.        id. “Historical Dictionary of Afghanistan” London, 1997.

4.        Albiruni. “India” An English Edition, with notes and Indices by Dr. Edward C. Sachau tow Volumes. London, 1910. Edited by Fuat Sezgin, Institute for History of Arabic-Islamic Science at’’.J. W. Goethe Uni. Frankfurt, Germany 1993.

5.        Bellow, H. W. Capitan “The Ethnography of Afghanistan” The Asiatic Quarterly Review Ser. Vol.3. New Edition 1972.

6.        Dupree, L. “Afghanistan”. Oxford, Princeton University press, 1997.

7.        Dupree, Nancy Hatch. Edited with Introduction “Afghanistan”. Pub. Susil Gupta, England. Kabul Jan.1975.

8.        Elphinstone, M. “An Account of the Kingdom of Cabul and its Dependencies in Persia, Tartary and India, Comprising a View of Afghan Nation, and A History of Dooranee-Monarchy “London, 1839”. With a New Introduction by Sir Olaf Careoe. Reprinted, London, Oxford University Press, London, 1972.

9.        “Encyclopaedia Britannica” 2002…The world Standard since 1768. Deluxe Edition, CDR.

10.     “Encyclopaedia of Islam” New Edition, E.J.Brill, Leiden, Holland.1986.

11.     “Encyclopaedia Iranica.” 2004. USA.

12.     Ewans, Martin. “Afghanistan: A New History” Rutledge Curzon, New York. Secound Edition. Published 2002.

13.     Herodotus “The Histories” Translated by Aubrey De Selincourt. Revised with introductory matter and notes by John Marin cola. Penguin Books. Printed in UK. New Edition 1996.

14.     Hudud al- Alam Menal Mashreq e Elal Maghreb (The Regions of The World) a Persian Geography (372 A.H. /982 A. D.) Translated and Explained by V. Minorisky with the Preface by V. V. Barthold, 1930. Printed at the Uni. Of Oxford, UK. 1937.

15.     Thakur, Prof. A.K “India and Afghan: A Study of a Neglected Region (1370-1576 A.D.) Janaki Parakash, Patna-New Delhi, 1992.

16.     “Webster   Encyclopaedia. Dictionary”, New Edition, New York, USA, 1996.

·      

پایان