اماکن تاریخی فراه :

شهر کهنه فراه | شهر اسفندیار | کافرقلعه | بارندک | قلعه پنج جفت گاو | قلعه چارماس | قلعه هفت سوراخ برنگک | قلعه مساو | مزار سید محمد | مزار شاه مبارک | مزار ابونصر فراهی | مزار شهدای کنسک | مزار سلطان امیر-ارگ نوده -تخت رستم -کوه بیبجه باران -فلعه لاش جوین -شهر پشاوران جوین -زیارت امام زید- .....

1- قلعه فریدون - ولایت فراه

این بنا با 99 برج یادگاری از دوره باستان و محل فرمانروایی فریدون شاه اسطوره یی است . قدامت آبده بیش از دو هزار سال تخمین زده شده است.
مساحت داخلی و حریم آن در حدود 300 جریب زمین را احتوا مینماید.

‎‎

قلعه فریدون - ولایت فراه

این قلعه یادگار دوره فرمانروایی فریدون میباشد و در کتاب های معتبر چون شهنامه فردوسی خراسانی، تاریخ سیستان و دگر آثار آزان نامبرده شده است.
فریدون یکی از شخصیت‌های اساطیری شاهنامه است(شاهنامه اول توسط دقیقی بلخی آغاز شد اما روزگار مجال تمام کردنش را نداد و عهده دار این کار عظیم و پر افتخار فردوسی طوسی شد که میتوان گفت بخش گشتاسبنامه شاهنامه مربوط دقیقی بلخی میباشد). او پادشاه پیشدادی بود که بر پایه شاهنامه فردوسی پسر آبتین و از تبار جمشید بلخی بود و با یاری کاوه آهنگر بر ضحاک ستمگر چیره شد و او را در کوه البرز(واقع در جنوب شهر قدیمی بلخ) زندانی کرد. سپس خود پادشاه جهان گشت.

«فراه» و «فره»  با کلمات «فر یا فره» «خره پهلوی خورن اوستایی هم ریشه دانسته اند که فروغ و شکوه معنی دارند» به عقیده محققین، قدیمی ترین شهر و مرکز ولایت، شهر کهنه فراه است. در متون عهد تیموری و صفوی حتی در متون عهد نادر افشار از شهر کهنه فراه بنام قلعه داوری یاد شده ولی بعد ها این اسم بکلی فراموش گردیده و امروز از آن تنها بنام شهر کهنه یاد میشود.

به عقیده مردم آنجا این شهر در عصر فریدون به امر فریدون و با دست فریدون بنا شده و بدین نام فراه و نام شهر فراه که مرکز ولایت بوده نیز مأخوذ از نام فریدون است. در داخل شهر بقایای سردابه ها و حوض های پخته دیده میشود که تاریخ آنرا تا عصر مدنیت اینجا میتوان پیش برد.

درحدود هشتصد سال پیش ، یاقوت حموی درکتاب معروف خود معجم البلدان از فراه اینطور یاد کرده است: فره شهری است بزرگ در نواحی زرنج و روستاهایش به شصت دهکده میرسد.

ابراهیم پورداود دانشمند ایرانی که برکتاب اوستا شرح نوشته است مینویسد:

« فراداتا اسم وادی است که امروز به فراه رود معروفست و اسم شهر فراه نیز ماخوذ از نام این رود خانه است. »

2 ـ کافر قلعه (کک کوهزاد)

کافر قلعه(کک و کهزاد)یکی از آبدات تاریخی ولایت فراه بوده که در مدیریت حفظ میراث های فرهنگی ثبت و راجستر گردیده است. از آثار بس حیرت آور و شگفت انگیز ولایت فراه بشمار می رود،کک و کهزاد ساختمان عظیم است معروف به کافر قلعه که در دوازده کیلومتری شهر فراه بر فراز کوه که یک سطح تقریباً هموار از سنگ سیاه سخت تشکیل گردیده بناء شده است. شکل ظاهری کوه بچه طوری است که قطری آن از سطح زمین به استقامت فله آن خورد شده می رود و در آخرین مرحله ارتفاع شکل یک سنگ لاخ عظیم هرم مانند را نمایش می دهد به دو تیغه خورد و بزرگ از هم جدا شده بر هر یکی از تیغه ها قلعه ها جدا گانه بناء گردیده است به عقیده مردم آنجاییکه از این دو قلعه منسوب به کک و دیگری منسوب به دختری و یا خواهرکک بوده که توسط پل متحرک به هم وصل می شد چنان به نظرمی رسد که این دو ساختمان در داخل یک حصار واقع بودند زیرا بقای حصار نیز در ردپای این ساختمان ها تا هنوز به مشاهده میرسد. درقسمت جنوبی ان که مربوط به خواهر ویا دختر وی بود که اموال غارت شده را نیز در آن نگهداری می کرد. در قسمتی که خود کهزاد زندگی می کرد مال و اموال و در قسمتی که خواهرش زندگی می کرد دختران زیبا روی اسیر شده را نگهداری می کرد و این بخش به نام چهل دختران مسمی است.کک کهزاد(حکمرواى قلعه) بود. کهزاد پهلوانی بود که با استفاده از همین قلعه بر رستم پهلوان سیستان با سنگ حمله می کرد. این قلعه تاریخی روزگاری تبدیل به دژ مرگ برای "رستم" پهلوان سیستان تبدیل شده بود.صعود به این قلعه به سبب راه دشوار، گزار آن به همگی میسر نیست ولی برای بعضی از اشخاص میسر شده . دیوارهای قلعه با گذشت زمان فرورخته. ساختمان های داخلی قلعه بدون رواق ها و کمان ها که آجر و چونه درست شده بقیه تمام از سنگ اصلی کوه که رنگ سیاه دارند ساخته شده اند. آنچه از همه عجیب تر و فوق العاده جالب توجه است همانا چاهی است که بر فراز کوه در عرض راه قلعه در دل سنگ ها حفر گردیده و مخصوصاً حفر این چاه به عمق پاین خیلی زیاد می باشد. از روزگاران قدیم که مطابق روایات محلی به دوره های اساطیری و افسانوی تاریخی تعلق دارند.

3 ـ ارگ نوده

ارگ نوده از جمله آبدات تاریخی است در غرب ولایت فراه، تقریباً(17) کیلومتر از شهر فراه فاصله دارد که بطور خامه بناء گردیده است. در مدیریت حفظ میراث های فرهنگی ریاست اطلاعات و فرهنگ ثبت و راجستر می باشد. این آبده تاریخی در سمت غرب قریه نوده موقعیت دارد که در چهار اطراف آن خانه ها و باغ ها با فاصله معین قرار دارند. مساحت آن حدوداً به (5) جریب زمین و ارتفاع آن تقریباً به(25) متر می رسد. شکل دایره مانند دارد که که در اطراف و قسمت های بالای آن مردم قدیم بود و باش داشتند وتا فعلاً همه خانه ها ظاهراً دیده می شوند. در قسمت بالای ارگ دروازه وجود دارد که بنام دروازه ورودی و خروجی یاد می شدند که رفت و آمد از آنجا صورت می گرفت و دیگر هیچ راه برای داخل شدن و بیرون شدن ندارد. یک چاه آب تقریباً در قسمت فوقانی ارگ حفر گردیده که آب مورد نیاز خود را از آن می گرفتند. از اینکه از اعمار این آبده سالهای زیادی گذشته که بطور خامه بناء گردیده به مرور زمان توسط باد، باران و...عوامل به آن صدمه وارد شده است، خوشبختانه این بناء بزرگ از بین نرفته است.

4-کوه بیبچه باران :

  در یک فرسنگی فراه کوهی است که آن را بیبچه باران میگویند و در آن کوه طاقی سنگی است که همیشه از آنجا آب می چکد و نیز دربین جر کوه بیبچه در یک تخته سنگی لاخ کوه یک سوراخ که هرموسم سال از آن به اندازه دو انچ آب بیرون پرتاب میشود وتاده دقیقه تمام حوضچه ها (تعداد 5 تا 6 حوضچه) راپر از آب میکند وبعد دفعتا خاموش میشود . این فوران آب منظم نبوده گاهی روز سه بار روشن میشود وگاهی هم دو الی سه روز بعد ،مردم آن را واترپمپ بی بی میگویند، ودرجای دیگر تخت بی بی قرار دارد که به اندازه نیم انچ آب از زیر لاخ کوه دریک جوی چه روان است بلای علف زار پودینه تقسیم میشود و از بالای علف زار در فاصله 100 متر پایان کوه میریزد وهمیشه در آنجا باران است از همین رو همانجا را بارندک گویند وخود کوه را بیبچه باران میگویند.  

معلومات جالب و شگفت انگیزی کوه بیبچه باران در ولایت فراه!!! وجه تسمیه این کوه: کوه بیبچه باران یا بچه باران کسی بود سخت عاشق ولی از بخت بدش پدر دختر، دخترش را به بچه باران نمی داد، از این روی بچه باران به این کوه بخاطر تهی کردن دل پر وگریان اش در مغاره بزرگ و کلان که در قسمت فوقانی کوه موقعیت دارد رجوع می کرد، قابل یاد آوری است که آن مغاره بزرگ و کلان که در قسمت بالایی آن کوه قرار دارد قطرات آب بشکل باران در آنجا تراوش می کند، که بس عجیب و متحیر کننده می باشد که چطور آب در آن قسمت بالایی کوه در آن مغاره می بارد، آن مغاره بنام باراندک یاد می شود. این کوه بلند و مرتفع در شمال شرق فراه در ولسوالی پشت رود ولایت فراه موقعیت دارد، طوریکه در تصویر می بیند در یک گوشه کوه چقری عمیق و بزرگ از آب قرار دارد که بعد از پر کردن 6 حوضچچه دیگر آب زیر شن میرود.

به نقل از مردم  بی بی زنی یکی از سردارن جنگی در مقابل اجنبی ها بوده که بعد از کشته شدن شوهرش وتا آخررزمید

ومقاومت کرد ه وبه دهن دره کوه حدود بیشتر از هزار قبر دستجمعی وجود دارد که از مقاومت گران همان دوره است.

در بلندی 150متری کوه تخت بی بی وجود دارد که در سنگ آن  جا دست بی بی حک شده که به به وضوع کلک ودست

این زن مبارز دیده میشود ودریک گوشه این تخت سوراخ به اندازه که یکنفر دران داخل شده میتواند ودهن اش با تخته سنگی بزرگی مسدود گردیده وگفته میشود بی بی در این غار رفته ودر آنجا باغی است وغیب گردیده است.

          کوه بیبجه باران

5-  قلعه لاش جوین 

قلعه لاش جوین که بنام  قلعه اسپهبد، قلعه سفید دژ، کوه اسپهبد، قلعــه سفید کـوه، اسپهبدکـــوه، قلعـه اصفهبد و سپید دژ یاد شده اســت بعد از جنگ چنگیز مردم جوین آن را بنام لاش یاد می کند و ازجمله آبده های تاریخی ولایت فـراه می باشد که در وزارت اطلاعات و فــــــرهنگ ثبت و راجستر گـــردیده اسـت و از قلعه هــــای بزرگ کشور بشمار می رود که در شمال ولسوالـــی لاش جــــوین ولایت فـــــــراه مــــوقعیت دارد .خــوشبختانه با گــذشـت زمـــان بالای آن آبــــده هــنوز هــــم عظمت و بزرگی آن هــــویداست. این قلعـه بزرگ بخاطــــر موجودیت مـــــواد سفید رنگ کـــــه در اعمار آن کار گــــرفته شـــده بصـــورت سفــید به نظــــرمـــی رســــــد به همـــین اســـاس در کتــب تاریخ بنام (سپید دژ...) یــاد می شود که در کنار رود فراه واقع می باشد ، سمت جنوب آن به رود فـراه متصل است.یکی از عجایب این قلعه تونل است به طــول 20-25 کیلومـتر، در این بـاره ادکادمیسن محمداعظم سیستانی گفته :

(از عجایب دیگر قلعه لاش یکی نقبی است در داخل قلعه که معروف است وقتی دو رأس گاو در آن داخل شده بودند یکی از آنها از حوالی قریه سمور واقع در 20 کیلومتری جنوب غرب لاش از زیر زمینی بر آمده بود.

در داخل این نقب که انسان قد راست می تواند راه برود به سبب تاریکی نمیشود بیش از قدمی به جلو رفت و چون چراغ روشن گردد آنقدر پروانه و شب پره به سر روی انسان خود را میزنند که امکان جلو رفتنی را در آن ناممکن میگرد) 

  باشندگان این قلعه در زمان جنگ ها و در حین محاصره به هیچ مشکل مواجه نمی شدند زیرا توسط حفر کاریزهای زیر زمینی آب مورد ضرورت باشندگان محصور شده را از رود فــــــــراه به داخــل قلعــه نقــل می دادند و زمانیکه قلعـه محاصـره می شد و وضعیت بسیار اضطراری بود به فاصله های زیاد به دو مسیر مختلف رهـــروهای در زمین حفر شده بود از آنها استفاده می کردند.