فرهنگ تشریحی اصطلاحات جغرافیا
ارتفاع ( Altitude ) : ارتفاع ، بلندی یک ناحیه است که از سطح تراز دریا اندازه گرفته می شود.
دایره قطبی ( Antarctic ) : دایره قطبی ، تصویر دایره ای از قطب جنوب در عرض 30 66 جنوبی است .
آنالما ( Analemma ) : آنالما یک تصویر به شکل 8 است که انحراف خورشید ( زاویه ای که خورشید با استوا می سازد ) را برای هر روز سال نشان میدهد . اگر یک عکس فوری را در هر روز در یک زمان معین ( از همان مکان ) از خورشید بگیرید . در طی یکسال خورشید یک شکل آنالما را درست خواهد کرد . دلیل آن این است که زمین از محور خود انحراف داشته و مدار آن به دور خورشید یک دایره کامل نیست .
آنتی پود ( Antipodes ) : آنتی پودها یک جفت نقطه هستند که در دو سوی مخالف یک سیاره قرار گرفته اند ( مثل قطب شمال و جنوب ) .
مجمع الجزایر ( Archipelago ) : مجمع الجزایر مجموعه ای یا زنجیری از جزیره هستند که با همدیگر در دریا یا اقیانوس قرار دارند .
دایره قطبی شمال ( Arctic circle ) : دایره قطبی شمال یک دایره فرضی در عرض 30 66 شمال در اطراف قطب شمال است .
آتول ( Atoll ) : آتول یک حلقه ( یا بخشی از حلقه ) از مرجانهاست که تشکیل جزایری را در دریا یا اقیانوس می دهند .
آزیموت ( Azimuth ) : آزیموت زاویه ای است که یک خط در جهت ساعتگرد با نصف النهار ( یک خط طولی ) می سازد .
نقشه باثیمتر ( Bathymetric ) : یک نقشه باسیمتر ، نقشه ای از حجمی از آب بدون کنتورهای عمق ( که ایزوباس نامیده می شوند ) است .
تنگه ( bay ) : تنگه ، آبی است که از چند جهت توسط خشکی احاطه شده است ( و معمولاً کوچکتر از خلیج است ) .
بات ( Butte ) : یک بات سنگ های مسطح روی همدیگر هستند که به شکل تپه ای با شیب های تند هستند .
کانال ( Canal ) : یک آبراه ساخته دست بشر است که برای حمل و نقل یا آبیاری حفر می شود .
کانیون ( Canyon ) : کانیون ، دره عمیقی با دیواره های با شیب تند است که اغلب توسط رودخانه در زمین حفر می شود .
دماغه ( Cape ) : یک نقطه از خشکی است که به داخل دریا ، اقیانوس ، دریاچه یا رودخانه پیش رفته است .
نقشه کش ( Cartographer ) : کسی است که نقشه می کشد .
کارتوگرافی ( Cartography ) : مطالعه و رسم نقشه را کارتوگرافی می گویند .
غار ( Cave ) : غار یک گودال بزرگ در زمین و یا در تپه یا کوه است .
نصف النهار مرکزی ( Central Meridian ) : نصف النهار مرکزی ، نصف النهاری است که از مرکز تصویر می گذرد ، که اغلب بصورت یک خط مستقیم است که محور تقارن تصویر است .
تونل ( Channel ) : یک راه آب باریک است که دو حجم آب را به هم متصل می کند ( مثل تونل انگلستان همچنین تونل بخشی از رودخانه یا لنگرگاه است که عمق آن برای کشتیرانی کافی است .
صخره ( Cliff ) : صخره سطح با شیب تند سنگ و خاک است .
قطب نما ( Compass ) : یک قطب نما دستگاهی است که همیشه شمال را نشان می دهد و برای جهت یابی استفاده می شود .
رز کمپاس ( Compass Rose ) : رز کمپاس برای نشان دادن جهت روی نقشه است و شمال ، جنوب ، غرب ، شرق و بعضی جهت های بینا بین آنها را روی نقشه نشان می دهد .
تصویرسازی مخروطی ( Conic Projection ) : تصویر مخروطی یک نوع نقشه به این صورت است که یک مخروط به دور کره ای پیچیده شده و جزئیات روی کره بر روی سطح مخروط تصویر می شود . سپس مخروط را بصورت یک سطح صاف باز می کنند .
قاره ( Condtinent ) : خشکی های روی زمین به قاره ها تقسیم می شوند . هفت قاره امروزه شامل: آفریقا ، قطب جنوب ، آسیا ، استرالیا ، اروپا ، آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی .
کنتور ( Contour ) : کنتور خطی روی نقشه توپوگرافی است که نقاط هم ارتفاع را به هم متصل می کند .
خلیج ( Cove ) : یک خلیج کوچک نعلی شکل از آب در ساحل است ، این آب توسط خشکی هایی که از سنگ های سست تشکیل شده اند احاطه شده است .
تصویرسازی استوانه ای ( Cylindrical Project ) : یک تصویر استوانه ای نوعی نقشه است که از پیچیده شدن استوانه ای به دور کره و تصویر کردن جزئیات کره بر روی سطح استوانه درست می شود . سپس استوانه را به صورت سطح صاف باز کرده و بصورت نقشه مستطیل در می آید . نقشه های مستطیل بیشترین انحراف را در نواحی قطبی دارند .
( علت آن است که در اندازه ناحیه قطبی در روی نقشه اغراق زیادی شده است )
درجه ( Degree ) : درجه واحد اندازه گیری است که بصورت 0 نوشته می شود . یک دایره 360 درجه است .
هر درجه 60 دقیقه است که با سمبل / نشان داده می شود . برای مثال ده و نیم درجه بصورت /30 0 10 نوشته می شود .
دلتا ( delta ) : دلتا یک زمین پست و مرطوب است که در دهانه رود تشکیل می شود . و از سیلت ، ماسه و سنگ های کوچک که توسط رودخانه به پائین دست رودخانه آورده شده تشکیل می شود . دلتا اغلب اوقات ( نه همیشه ) بصورت یک مثلث است ( به همین دلیل دلتا نامیده می شود . دلتا یک حرف یونانی به شکل مثلث است )
بیابان ( Desert ) : یک سرزمین خیلی خشک را بیابان می نامند .
دون ( Dune ) : یک تپه یا برآمدگی است که از ماسه ساخته شده ،دونها به وسیله باد ایجاد می شوند و همیشه در حال تغییر هستند .
نیمکره شرقی ( Eastern Hemisphere ) : نیمکره شرقی شامل : افریقا ، آسیا ، استرالیا و اروپا است .
خط استوا ( Equator ) : خط استوا دایره فرضی به دور زمین در فاصله بین دو قطب شمال و جنوب است .
مصب ( Estuary ) : مصب محلی است که رودخانه به دریا یا اقیانوس می رسد .
فیورد ( Fjord ) : فیورد باریکه طویلی از دریا است که دیواره های آن صخره های با شیب تند هستند .
نقشه جنگل (Forestry map ) : نقشه جنگل ، نقشه ای است که دانسیته ، نوع ، اندازه و ارزش درختان در نواحی آن مشخص شده است .
جغرافی ( Geography ) : جغرافی مطالعه سطح زمین است .
نقشه زمین شناسی ( Geologic map ) : یک نقشه زمین شناسی نقشه ای است که ساختار و ترکیب اشکال زمین مثل وجود کانی ها و انواع سنگ ها ، گسل های زلزله ، آب های زیر زمینی و نواحی زمین لغزش در آن نشان داده شده است .
ژئومورفولوژی ( Geomorphology ) : مبحثی در علوم است که درباره چگونگی تشکیل شکل سطح زمین ( و دیگر سیارات ) بحث می کند .
ژیزر (geyser ) : ژیزر یک چشمه آب گرم طبیعی است که گاهی آب و بخار از آن به روی زمین فوران می کند .
سیستم مختصات جغرافیایی ( Geographical Coordinade System ) : یک سیستم مختصات جغرافیایی سیستمی است که از طول و عرض جغرافیایی برای نشان دادن نقاط روی سطح کروی استفاده می کند .
گلایزر ( Glacier ) : گلایزر حرکت آهسته رودخانه یخ است .
جی پی اس ( GPS ) : جی پی اس مختصر عبارت سیستم مکان یابی کروی است . دستگاه جی پی اس طول و عرض جغرافیایی دقیق را به شما می گوید (اطلاعات را از ماهواره ها دریافت می کند)
خلیج ( gulf ) : بخشی از اقیانوس ( یا دریا ) است که قسمتی از آن توسط خشکی احاطه شده و بزرگتر از تنگه ( bay ) است .
تپه ( hill ) : تپه یک ناحیه برآمده است .
پوسته یخی ( ice shelf ) : پوسته یخی یک تیغه ضخیم از یخ شناور نزدیک سطح زمین است .
خط تاریخ بین المللی ( International Date Line ) : خط تاریخ بین المللی
( IDL ) یک خط فرضی جنوب – شمال ( در نصف النهار هجدهم ) در اقیانوس آرام است که در آن تاریخ عوض می شود در شرق IDL تقویم یک روز جلوتر از غرب آن است . IDL واقعی یک خط مستقیم نیست و اطراف نواحی پر جمعیت بصورت زیگزاگ در می آید .
جزیره ( island ) : جزیره بخشی از خشکی است که توسط آب احاطه شده است .
تنگه ( isthmus ) : تنگه نوار باریکی از خشکی است که دو خشکی بزرگ را به هم متصل می کند و دو طرف آن آب است .
کلید ( key ) : کلیه نقشه ( یا راهنما ) یک جدول کوچک در نقشه است که سمبل های استفاده شده در نقشه را معرفی می کند .
لاگون ( Lagoon ) : لاگون ، آب کم عمق است که در طول ساحل با باریکه ای از خشکی یا تپه زیر آبی از اقیانوس جدا می شود .
لندمارک ( land mark ) : لند مارک هر اثر تاریخی یا طبیعی ( مثل دریاچه یا کوه ) که برای تعیین محل و موقعیت یابی به کار می رود .
عرض جغرافیایی ( Latitude ) : عرض جغرافیایی فاصله زاویه ای شمالی یا جنوبی یک مکان مشخص از خط استوا است . عرض جغرافیایی استوا صفر درجه است عرض جغرافیایی قطب شمال نود درجه شمالی و عرض جغرافیایی قطب جنوب ، نود درجه جنوبی است .
راهنما ( Legend ) : راهنمای یک نقشه ( که کلید نیز نامیده می شود ) یک جدول کوچک است که سمبل های استفاده شده در نقشه را توضیح می دهد .
طول جغرافیایی ( Longidtude ) : طول جغرافیایی فاصله زاویه ای شرقی یا غربی یک مکان مشخص از خط شمال – جنوبی است که از گرینویچ انگلستان می گذرد . در گرینویچ انگلستان ، طول جغرافیایی صفر درجه است . و هر چه که از گرینویچ به شرق یا غرب دورتر بروید طول جغرافیایی زیاد می شود . جزایر میدوی ( Midway ) در اقیانوس آرام طول جغرافیایی 180 درجه ( درست نقطه مخالف گرینویچ در روی کره ) دارند .
نقشه ( map ) : نمایش ترسیمی یک محل است . انواع مختلف نقشه برای استفاده های مختلف وجود دارد . در واقع نقشه نمایش دو بعدی از یک دنیای سه بعدی است . نقشه های مختلف دقتهای متفاوتی در ترسیم ناحیه برای اشکال پدیده ها ، فواصل و جهات جغرافیایی دارند . نقشه هایی که به دقت یک ناحیه را نشان می دهند نقشه های معادل نامیده می شوند .( یک مثال نقشه مخروطی معادل آلبرس است ) . نقشه هایی که شکل موضوعات را کاملاً منعکس می کنند نقشه تطبیقی نامیده می شوند . نقشه هایی که فاصله بین نواحی را به درستی نشان می دهند نقشه های ( equi-distant ) هم فاصله نامیده می شوند ( توجه داشته باشید که فاصله بین دو نقطه در روی نقشه خط مستقیم نبوده و یک منحنی است ) نقشه های جهت یابی نیازمند قطب نمای صحیح هستند که بر روی نقشه ( شبیه نقشه mercator ) رسم شده باشد .
کلمات کلیدی:
