معرفى ولایت کنر

کنر یکى از ولایات کوهستانى افغانستان است، که در شرق کشور موقعیت دارد و روى خط 35 درجه، 00 دقیقه و 00 ثانیه عرض البلد شمالى قرار دارد، طرف شمال آن نورستان شرقى، در جنوب آن ولایت ننگرهار، در غرب آن ولایت لغمان و در شرق آن ایجنسى هاى مومند و باجور آن سوى خط دیورند موقعیت دارد که در آن اقوام مومند قبایلى و سالارزى زندگى میکنند.
کنر یک کلمه نورستانى، به اساس کتاب بنام " کنر باستان و فعلى" است که معنى آن دره زیتون میباشد.
کنر در زمانه هاى قدیم، تحت حکمرانى ولایت ننگرهار بوده که در دوره شاهى سال 1344 هجرى به سطح ولایت ارتقا کرد که اکنون داراى 15 واحد ادارى بشمول اسعد آباد مرکز این ولایت ولسوالى هاى: کنر خاص، نورگل، ?وکى، نرنگ، سرکانو، مروره، شیگل، دانگام، آسمار، غازى آباد، نارى، وته پور، مانوگى و چپه دره میباشند. کنر داراى 13 قوم بزرگ است که در آن اقوام ساپى، سالارزى، مشوانى، شینوارى، ماموند، ترکانى، الکوزى، مومند، بزرگخیل، ملاگورى، سرکانى، گجر و کوهستانى زندگى میکنند.

کلتور:

مردم کنر با موسیقى علاقه دارد، اما به هنرمند احترام خاص قایل نیستند، پس به همین دلیل است که کدام گروپ هنرمندان در کنر وجود ندارد و هنرمندان را در اوقات خوشى هاى عروسى از ننگرهار میبرند، تنها روز هاى عید سعید فطر و عید الاضحى، بطور مراسم ساده تجلیل میکنند.
مشاهیر:
ولایت کنر اشخاص مهم سیاسى، عملى و اجتماعى را در اغوش خود پرورنده است و کدرهاى زیاد را به کشور، از جانب هنر و ادب عرضه داشته که شمارى از آنها قرار ذیل اند، علامه سید جمال الدین افغان، سید شمس الدین مجروح، سید بهاوالدین مجروح، کشمیر خان، میرزمان خان، پروفیسر رسول امین، وکیل عبدالخالق اخلاص، سلطان محمدخان، ملک محمدزرین، وحیدالله سباوون، شیخ جمیل الرحمن، مولوى نورجلال، سیدمحمود پاچا، مستوره شال، وکیل محمدهاشم، محکم خان، وکیل غلام محمد، جلاله خان، شاه محمود میاخیل، پوهاند رازقى نریوال، گل نبى صافى، شمس الهدا شمس، مولوى محمدهاشم منیب، مولوى شهزاده شاهد، حاجى سخى مشوانی، صالح محمد صالح، رفیع الله حیدرى، محمد امین، گلهار جلال، وژمه صافى،  شجاع الملک جلاله، محمدروزى، داود جنبش، وکیل صدیق،  فرید ماموندزی، جنرال سردار باجوری، عبدالکبیر ستوری، عبدالله غمخور، عبدالرشید جلیلى، صاحب حق، عبدالهادى خلیلزی، میراعظم گجروال، جانداد، صاحب الرحمن و مفتاح الدین صافی.

غازى میرزمان خان کنرى خارچشم انگلیس ها بود
معارف:
فعلاً در کنر 471 باب مکتب وجود دارد، که 239 باب آن ابتدایه است،که 9 باب آن برای ذکور و42 باب آن براى اناث و188 باب آن مشترک است. 107 مکاتب متوسطه دارد، که 32 باب آن از ذکور و31 باب آن از اناث و44 باب آن مشترک است.78 لیسه دارد،که 23 لیسه از اناث و13 لیسه دیگر مشترک است، که در تمام این مکاتب 159707 شاگردان مصروف تعلیم اند،که از آن جمله 65729 شان طبقه اناث است ، که از سوی 3825 معلمین تدریس میشوند،که از آن جمله 180 تن شان طبقه اناث است. 8 لیسه مسلکى دارد، که در آن 785 شاگرد درس میخواند. 33 مدرسه دینى دارد، که در آن براى 8984 طالب العلم از سوى 240 مدرس تدریس میشوند. براى بیسودان 1461 کورس آموزشى دارد، که در آن 34800 نفر به عمرهاى مختلف مصروف تعلیم اند.که 20095 تن شان را زنان تشکیل میدهد.سه لیسه خصوصى دارد، که در آن 470 شاگرد مصروف تعلیم اند ویک دارالمعلمین عالى دارد که دارى پنج بخش حمایوى است،که در مجموع 10209 محصل دارد، 95 تن شان دختران اند وداراى 65 استاد میباشد. پوهنتون کنر که بنام پوهنتون سید جمال الدین افغان یاد میشود در سال 1389 تاسیس شده است داراى چهار پوهن?ى (شریعات،زراعت،کمپیوتر ساینس،تعلیم وتربیه) میباشد و داراى 1225 محصل بوده، که از آن جمله 7 تن شان دختران اند، 57 استاد دارد و اولین دور فارغین خود را در سال 1392 فارغ کرد وتا حال هیچ استاد از ولایت براى ماسترى ویا دوکتورا به خارج از کشور فرستاده نشده است.
زراعت:
کنریک ولایت کوهستانی است و برای زراعت زمین هاى بسیار اندک دارد وکوهای آن دارای جنگلات بی مانند چهارتراش در سطح کشوراست،بر علاوه آن جنگلات زیتون، بلوط ودیگر چوب های سوخت را نیز دارد، در پهلوی آن کوهای کنر با درخت های میوه دار مثل گورگوری،تیتاقی،شینی، چهارمغز واملوک سیاه پوشیده شده است، که حاصلات میوه آن در سال یکبار میباشد. در زمین های هموار کنر جواری،گندم،جو وشالی کاشته میشود، که ضرورت مردم کنر را پوره کرده نمیتواند وبسیاری مردم آن مصروف مالداری وتجارت اند.
معادن:
در پهلوی جنگلات طبعی در کنر معادن نیز وجود دارد، که درولسوالی های پیچ دره (مانوگی وچپ دره) معادن بسیار سنگ های قیمتی(بیروچ) وجود دارد،که هرکس خود سرانه وغیر قانونی آنرا استخراج کرده وبه کشورهای خارجی قاچاق میکند. در ولسوالی خاص کنر وسرکانو معادن دیگر سنگ های قیمتی (گرومایت) نیز وجود دارد، که در ساختن آهن از آن کار گرفته میشود، واین هم بشکل قاچاق استخراج میشود ومعادن سنگ های شگوگل ومرمر نیز وجود دارد.
صنایع دستى:
در کنر صنایع دستی بسیار ساخته نمیشود، بسیار اندک مردم در سال های گذشته از پشم حیوانات گیلم می بافتند، که حال این رواج نیز از بین رفته است وتنها صنایع دستی که در کنر ساخته میشود،آن صنایع دستی آهنگران مثل چاقو،داس،تبر وغیره میباشد.

ورزش:
 ورزش از زمانه قدیم در کنر رواج دارد، اما ورزش هاى بین المللى و عصرى، جلو ورزش هاى قدیم را گرفته اند. ورزش هاى قدیم کنر خوسى، سنگ پرتابى، توپ دنده، خرگى، دمى کردن (دمى کول) والیبال فوتبال و آببازى بودند که حالا نیز در قریه جات صورت مگیرند، اما در این اواخر بازى کرکت پیشرفت زیادى داشته که نسبت به ورزش هاى دیگر، علاقه مندان زیاد دارند و حکومت نیز به آن توجه خاص میکند، برعلاوه این بازى ها سه کلپ تکواندو، سه کلپ زیبایى اندام و یک کلپ بوکس (مشت زنى) وجود دارد.
ضروریات:
اعمار بند برق بر سر دریا کنر در منطقه طاق سرخ، که 2000 میگاوات برق را تولید کرده میتواند، اعمار دیوال های استنادی به هردو طرف دریا، اعمار میدان اساسی کرکت در اسعداباد، ترانزیت شدن شاهراه ناواپاس که با سرحد پاکستان توسط سرک قیر وصل است ودوباره فعال شدن فابریکه نجاری سالارباغ میباشد.

لال پاکستانی