ذخایر آب ونقش آن در توسعه زراعت و صنعت در افغانستان

سیستم آب در حفظ حیات انسانی، زراعت و صنعت نقش عظیم را دارد. بدین منظور کشورهای پیشرفته غرض تهیه آب بسطح کشور بنابر یک احصائیه خیلی‌ها دقیق عمل می‌نمایند. بدون احصائیه دقیق نفوس، مقدار زمین، نوع زمین، تعداد فابریکه‌ها، مقدار تولید آب صحی، مقدار آب مور ضرورت و مصارفات آب نمی‌توان پلان ساخت. آب در کشورهای پیشرفته مانند تیل ارزش داشته وبه صفت منابع طبیعی حفظ می‌شود. امروز کشورهای همجوار وکشورهای عربی نیاز مبرم به آب شرین دارند. قیمت یک مترمکعب آب شرین 1،5 دالر می‌باشد. مطابق به فیصله سازمان ملل در مورد آبریزی دریاها در دوکشور یک مقدار آب باید رایگان داده شود ویک مقدار آن باید به فروش رساند. با اعمار سدها و ذخیره گاهی می‌توان عواید حاصل نمود. مهمترین منبع آبی افغانستان یخچالهای دایمی قلل‌های بلندکوه هندو کش و چشمه‌ها می‌باشد. بالاتراز 75 فیصد خاک را کوها تشکیل داده‌است. تمامی دریاهای افغانستان ازین کوها منشع می‌گیرد. از سرازیر شذن این آبها نظر به موقعیت جفرافیای و سرعت آب می‌توان گاهی ذخیره فراوانی را ساخت. تکناولوجی امروز نظر به موقعیت جفرافیای دریا وآب انواع بندها را اختراح نموده‌است. کشیدن تونلهای آب توسط ماشینهای TBMساختن کاسه‌های بزرگ ابی توسط انفجارات اتمی ساختن کانالها توسط Vertical cannal drilling machin و تی بی ایم وغیره ماشینهای مدرن که سرعت کارا خیلی سریع می‌سازد. از این رودها توسعه اراضی زراعتی رانمود واز انرژی پوتانشیل آن برق استحصال نمود.
واضع است که همه ساله در افغانستان نفوس ازدیاد می‌یابد با ازدیاد نفوس برخلاف زمین‌های زراعتی تحت ساختمان قرار می‌گیرد وآبکیه برای زراعت طبیعی بمصرف می‌رسید به سایر موارد بمصرف می‌رسد. این آب پس از استفاده مخلوط با روغنیات و مواد کیماوی گردیده واپس تبخیر نمی‌کنند رطوبت نسبتی نیز پائین می‌آید. ملت افغان از قدیم الایام زراعت پیشه بودند آبیکه توسط جوی‌ها داخل محلات مسکونی می‌گردید مطابق به نفوس وزمین مورد ضرورت کافی بود. در سه دهه جنگ مردم کشت وکار را رها کرده مهاجر گردیدند در زمان برگشت نفوس دوچند ازدیاد یافت. لازم بود تا مقدار منابع آب وزمین زراعتی ازدیاد میافت ولی چنین نشد. بنا بر چندین عوامل تعداد از زمینها این کشور از کشت باز ماند. در نتیجه کشور از حالت خود کفائی بر آمده محتاج است تا یک تعداد از محصولات زراعتی و تولیدات محصولات زراعتی را از خارج وارد کند. پس از سال 2002 که تحولات در افغانستان رونما گردید دولت افغانستان الی سال 2009 روی عوامل نامعلوم اهمیت زراعت را فراموش نموده بود. ضرورت بود الی خروج خارجیها در اعمار بندها. ذخیره گاها کانال‌ها وتوسعه اراضی زراعتی می‌کوشید تا ملت ما کمافی سالهای قبل از لحاظ خوراک متکی بخود می‌شد. در صورت بهبود زراعت صنعت این کشور رونق می‌گرفت. فعلاً صرف 12 فیصد زمین این کشور تحت کشت حدود 46 فیصد آن علفچر و3فیصد آن جنگل است. بالاثر همکاری دولت آلمان وضع زراعت آبیاری و آبرسانی در ولایت کندز بهتر گردیده‌است. زیاده زمینهای کندز تحت کشت گندم قرار گرفته‌است. با فعال ساختن پروژه‌های آبی می‌توان صنعت را رشد داد. صنعت ضرورت به برق زراعت پیشرفته، راه پخته و سیستم آبرسانی مدرن دارد. تهیه آب غرض صنعت زراعت ومنازل توسط ساختمانهای زراعتی ذخیره گاه‌های آبی حوضهای مثنوعی کشیدن تونلهای آبی در اعماق زمین و کوها حفر هزاران چاهای عمیق آبی وغیره اکتفا پذیر خواهد بود. درسال 2011 دولت افغانستان به جهانیان اعلان نمود که افغانستان غرض تنظیم آب خویش مبلغ 12 بیلون دالر ضرورت دارد. مقدار آب سرانه 2778 مترمکعب دریک سال می‌باشد درحالیکه 1420 متر مکعب آن در دسترس قرار دارد.

حوضه رودخانه های افغانستان

پنج حوزه آبی افغانستان

طبق پیشنهاد وزارت انرژی وآب وسایر مراجع ذیربط افغانستان به پنج حوضه دریای تبدیل گردید که عبارتند از حوضه آمو، حوضه شمال، حوضه مرغاب و هریرود، حوضه هلمند و حوزه رود کابل می‌باشد. این پیشنهاد توسط رئیس جمهور افغانستان شش وزیران و رئیس اداره محیط زیست منظور گردید. یکتعداد از سازمانها وبانکهای که در حصه اعمار و احیا پنج حوزه همکاری نموده‌اند از قبیل بانک جهانی مبلغ 75 میلون دالر در تمام 5 حوزه. بانک آسیایی اداره(JFPR)مبلغ 15 میلون دالر غرض احیا وترمیم دریای شمال. اداره (JFPR) جاپان مبلغ 10 میلون دالر را غرض احیا دریای بلخ. اتحادیه اروپا مبلغ 15 میلون دالر غرض اعمار پروژه هابالای دریای کندز. کشور کانادا و دوبی ADB مبلغ 90 میلون دالر غرض احیا واعمار در دریای مرغاب و هری رود. ادارهEC در بخش دریای آمو کمک نموده‌اند که ملت افغان ازین‌ها تشکر می‌نماید.

جدول پنج حوضه آبی افغانستان

اسم رود	الگو	رود‌های که با این رودخانه ملحق می‌شود	اراض تحت پوشش به کیلو متر مربع	ظرفیت رودخانه به بیلون متر مکعب	کشور منبع	به کشور که می‌ریزد
رود آمو		واخان کوکچه قندز پامیر پنج	91،5	22		ازبکستان ترکمنستان
رود شمال		[شرین تگاب سرپل بلخ ]	71،7	1،88
رود هلمند		هلمند ارغنداب غزنی ترنک ارغستان موسی قلعه	2649	9،30		ایران
دریای غربی		خاش رود ادرسکن فراه رود هریرودمرغاب کشک گلران وغیره	78،4	3،06		ایران و ترکمنستان
رود کابل		میدان کابل لوگر شتل غوربند پنجشیر علی شنگ علی نگار لغمان جلال آباد	77،7	20،76		پاکستان
مجموعه		33رودخانه بزرگ	2968،3	57

علل خشکسالی

خشکسالی کشاورزی (Agricultural drought): جنبه‌های مختلف خشکسالی اقلیمی و یا خشکسالی هیدرولوژیکی را به تاثیرات کشاورزی پیوند می‌دهد. مفهوم این خشک سالی کمبود بارندگی، تفاوت تبخیر و تعرق واقعی با تبخیر و تعرق پتانسیل، کمبود رطوبت خاک، میزان محیط سبز، غلظت گازات درجه حرارت، سطح آبهای زیر زمینی و یا مخازن می‌باشد. آب مورد نیاز گیاهان بستگی تام به شرایط غالب اقلیمی منطقه، خصوصیات بیولوژیکی گیاه مورد نظر، مرحله رشد و خصوصیات فیزیکی و بیولوژیکی خاک دارد. گفته می‌توانیم خشکسالی کشاورزی عبارتند از کمبود میزان آب مورد نیاز گیاهان مختلف در دوره‌های مختلف رشد از حالت بذر تا بلوغ می‌باشد. کمبود رطوبت خاک سطحی در هنگام جوانه زنی مرحله تولید گل و تکمیل نمودن ضروریات داخل تخم خیلی‌ها پر اهمیت است. زیرا اگر در مرحله جوانی زدن آب نباشد نبات نمی‌روید در مرحله گل اگر آب نرسد تخم پوچ ومیان تهی می‌آید در مرحله ساقه زنی اگر آّب نرسد ساقه ضعیف یا چپه می‌شود یا مورد حمله آفات قرار می‌گیرد. یکی از بزرگترین علت خشکسالی اب وهوای گرم است. درهر نقطه دنیا که گرمی است بارندگی کم است هرقدر هوا سرد شود مقداربارندگی ازدیاد میابد. در آن محلات که درجه حرارت کم وزیاد می‌شود بارندگی متعلق به این حرارت دارد.

منبع و منشع که از ان بخارات آب برمی خیزد خیلی‌ها مهمتر ازهمه‌است که با چه غلظت وفشاربخارات می‌اید با تغیرات فشار دریک محیط باد پیدا می‌شود وباد خود منبع سرد کننده هوا است. با سرد شدن هوا باران می‌ریزد. در افغانستان جبهه بخارات گرم از بحر هند و جبهه بخارات سرد از سایبریا باعث بارشها می‌گردد. بارشها دونوع اند قاره ئی و منطقه ئی. بارشهای بین القاره زیاده در چهار فصل ارتباط دارد ولی منطقوی مربوط به بخارات آب وسردی منطقه‌است. مثلا جنگلات غلو باعث ریزش باران می‌شود. نرسیدن جبهات دریک منطقه باعث نباریدن بارش نیز می‌گردد. خشک سالی می‌تواند یکساله ویا چندین ساله باشد. ولی دایمی نیست.

راه بیرون رفت از خشکسالی

خشک سالی یک عمل طبعی است کسی نمی‌تواند جلواین پدیده را گیرد. فقد یک وسیله خیلی‌ها کمک می‌کند آنهم غرس درختان درمنطقه می‌باشد. از اینکه یکی از خصوصیات انسانها مبارزه با طبعیت نیز است لازم است از طریق دیگر مبارزه با خشک سالی صورت گیرد. هدف این مبارزه چگونه به مناطق که خشک سالی رخ دهد از طریق دیگر آب رساند تا کشت صورت گیرد و حاصل دهد.

اعمار بندآبی

بندعبارت ار مانع جریان آب است که درنتیجه ارتفاع آبرا بلند برده و در آن مقدارآبراذخیره نماید از سد می‌توان برق استحصال نموداز آب آن در اراضی زراعتی استفاده نمود. تربیه ماهی و طیور نمود. علاوه براین سد آبی می‌تواند تفرجگاه باشد. تغیرات در محیط آب وهوا می‌آورد. مقوی اقتصاد است. بهترین سد آنست که بتواند آب زیادی را ذخیره کنداگر درمیان کوه یک کاسه بزرگ هموار خاکی باشد وسپس باز کوه دوم شروع شود می‌توان بند ساخت یعنی برای هر توپوگرافی نوع مخصوص سدساخته می‌شود. ولی باید یاد آوری نمایم تکنالوجی امروز به سطح رسیده‌است از آبهای جریان داراستحصال برق را می‌نمایند. ساختن سد در آبهای جریان دار [درنشیب بین دوکوه]نوع مخصوص ساختمان را در خود دارد که اب زیاد درآن باید ذخیره نشود. ازسرعت آب برق استحصال می‌گردد. در هر سد سرعت آب باید صفر گرددبعداً از انرژی پوتانشیل یا از انرژی افتادن آب برق حاصل می‌گردد. دربین دوکوه‌های که آب دارای سرعت تیز ودارای سنگریزه وسنگها خیلی خطر ناک است نباید سد ساخت در صورت ساختن روزی نه تنهاشهرها بلکه مملکتهارا خراب خواهد کرد. درمیان تپه‌های پرعلف میوان بند ساخت. سدهارا از کانکریت، سنگ، خاک، چوب ولاستک می‌سازند. سدهای کانکریتی. به اشکال وزنی، میان خالی، میان پر، منعنی، مایل وپایه دار ساخته می‌شود. افغانستان مطابق به ماستر پلان برق، دارای (24000) میگاوات پوتانسیل بوده از جمله 23000 ان آبی متباقی از ذغال سنگ گاز ونفت می‌باشد. افغانستان دارای 11 سد برقی می‌باشد 30 سال قبل ازین سدها454 بیلون کیلووات برق درساعت تولید می‌گردید. فعلا حدود 280-300 میگاوات برق تولید می‌کند و500 ان وارداتی است.