1-هلمند (هیرمند):
یکى از بزرگترین دریاهاى افغانستان بوده که از ارتفاعات کوه بابا (واقع درشصت کیلومترى غرب
کابل) سرچشمه گرفته ودرمیان اراضى کوهستانى بطرف جنوب وجنوب غرب کشورجریان دارد. این دریا
با عبور از نزدیکى گرشک وارداراضى مسطح وهموارگردیده وبارسیدن به قلعه تاریخى بست مسیرخود
را به سمت(جنوب) وسپس بسمت غرب (وبعداز حدکمال خان) بسوى شمال تغییر میدهد. دریاى هلمندبا
14000 کیلومترطول بزرگترین رودخانه داخلى کشوربوده که در دوطرف شمال و جنوب آن دشت هاى
پهناورمارگو و دشت زره و گود زره قراردارد.... درقسمت خوابگاه دریاى هلمندبه دوشاخه تقسیم
میگرددکه یک شاخه آن بطرف شمال وشاخه دیگر آن بطرف شمال غرب جریان مى یابد. شاخه شمالى آن
که قسمتى ازمرزمیان افغانستان وایران را تشکیل میدهد، پس از آنکه چخانسور(نیمروز) راآبیارى مینماید
به دریاچه هامون میریزد.شاخه دومى آن که بطرف شمال غرب جریان دارد، وارد ایران شده و درچاه نیمه
هاى زابل ذخیره میشود. بارش بارانهاى فصلى وآب شدن ذخیره هاى برفى ارتفاعات(مرکزى) در اواخر
زمستان و اوایل بهارباعث طغیان آب دردریاى هلمندشده که بعضاً باعث ویرانى هایى درولایت نیمروز
افغانستان میگردد، ولى درفصل هاى تابستان و پائیزآب این دریا به تدریج کم شده ودرقسمت هاى پائین آن
خشک میشود.بروز خشکسالى هاى متواتردراواخر دهه چهل وخشک شدن دریاى هلمند دولت ایران را
برآن داشت تا بااستفاده از مشاوره هاى تخصصى جاپانیها، براى کاستن دامنه زیانهاى ناشى از شرایط
اقلیمى و استفاده مناسب از آب دریاى هلمند، این آب رادر گودالهاى طبیعى (مصنوعى درست است)که
درکنار مرزبا کشورما ایجادشده، هدایت نموده و ذخیره سازى نماید. این ذخیره گاه هاى ( مصنوعى)
درایران تحت عنوان چاه نیمه هاى زابل یاد میشود. خشک سالى هاى سالهاى اخیرکه کاهش شدید آب
دریاى هلمند را به همراه داشت ، دولتمردان ایران رامتوجه ناکافى بودن آب ذخیره شده درچاه نیمه هاى سه
گانه قبلى ساخته وبرآن داشت که طرح احداث چاه نیمه چهارم را با ظرفیت ذخیره سازى هشتصد میلیون
مترمکعب آب در دستور کارخود قراردهند.براى احداث چاه نیمه چهارم درمجاورت چاه نیمه هاى قبلى (که
همگى با صرف میلیونها دلاراحداث شده اند) مبلغ هشتاد میلیون دلارپول به مصرف رسیده وکار احداث آن
دراوایل سال 1383 شمسى به پایان رسید. طرح احداث خط لوله 192 کیلومترى (آب براى شهریک
میلیون جمعیتى زاهدان) از پروژه هاى مهم دیگرى بودکه جهت انتقال آب ذخیره شده ازدریاى هلمند درچاه
نیمه ها به شهرزاهدان درسال 1383 به بهره بردارى سپرده شد.
قراراست که آب انتقال شده توسط این خط لوله 37 میلیون مترمکعب نیاز هاى » : آقاى فهیم مى افزاید
آبى (هشتصدهزارنفر) از ساکنان شهرزاهدان مرکز استان سیستان وبلوچستان رادرسال تامین نماید- براى
اجراى این پروژه هم مبلغى درحدود 75 میلیون دالر بمصرف رسیده است. بنابرین ضرورت حفظ تعادل
ایکولوژیک درمنطقه شرق ایران که زیستگاه بعضى از انواع نادر حیوانات اهلى وپرنده گان بوده
ورستنگاه بعضى از گیاهان کمیاب میباشدو هم چنین نیاز حیاتى بیشتر از یک میلیون نفر ازساکنان سیستان
وبلوچستان که حتى سفره هاى آب زیرزمینى آن هم شورو غیر قابل استفاده میباشد. به آب دریاى هلمندسبب
شده است که چگونگى بهره بردارى از آب این دریا- بیک موضوع حساس استراتیژیک در روابط
 دوکشورتبدیل شود  .