هرات

سومین ولایت بزرگ افغانستان است ،مساحت: 54،778 کیلومتر مربع  جمعیت1،762،157

نام‌های تاریخی

هرات یکی از قدیمی‌ترین ولایات افغانستان است که ریشه‌های آن به آریانای باستان می‌رسد. برخی منابع غربی هرات باستان را بنام «آریا» یاد نموده اند که همان گونه یونانی شده هریوا است. چنانچه در نتیجه تحقیق داکتر عبدالاحمد جاوید، هرات باستان بگونه‌های ذیل آمده است:

به اوستایی: هَرویوَه (Haiiva)، در یشت 10/14 (یشت چهاردهم مِهریَشت) و وندیداد 1/9 (فرگرد یکم وندیداد) از اوستا

به پارسی باستان: هَرَیوه (Haraiva)، در سنگ‌نوشته های هخامنشی

به پارسی میانه ی ساسانی: هَریو (Hariv)، در سنگ‌نوشته‌ای از شاپور یکم در کعبه زردشت واقع در نقش رستم

به پهلوی: هَری (Hariy)، در فهرست پایتخت‌های استان‌های امپراتوری ساسانیان به زبان پهلوی

در دوره ی اسکندر مقدونی: اسکندریه آریانِه (به یونانی: Αλεξ?νδρεια, η Αρειαν / الکساندریا آریانه)‏، یا بطور ساده‌تر اسکندریه آریا

تاریخچه

چه حلتان چیشت هرات

هرات قبل از کشف اقیانوس هند در گذرگاه جاده ابریشم قرار داشت و نقش بزرگ را در تجارت میان  هند، شرق میانه، آسیای مرکزی و اروپا بازی می‌کرد.  ازینرو هرات یکی از گهواره‌های تمدنی تاریخ پر بار خراسان شناخته می‌شود. تاریخ سیاسی هرات پر از فراز و نشیب است. چنانچه هرات همواره میدان لشکر کشی‌ها جنگهای اشغالگرانه، ویرانگرانه و گذرگاه جهان‌گشایان نیز بوده است. روی تصادفی نیست که تاریخ هرات مشحون از مبارزات آزادی خواهانه و استعمار شکن بوده‌است.

در دوره‌های ماد و هخامنشیان هریوا سرزمینی در اطراف رودخانه ی هریرود بوده و یکی از ساتراپی‌های هخامنشیان بشمار می‌رفت. در سنگ‌نوشته بیستون داریوش بزرگ، هَریوا (Haraiva) در فهرست ساتراپی‌های هخامنشیان آمده است.

به قول مورخ یونانی هرودت، اسکندر مقدونی در 330 قبل از میلاد، آرتاکوانا، مرکز ساتراپی هریوه را گشود. سپاهیان اسکندر شهر را ویران و باشندگان آن را بقتل رسانیدند. اسکندر سپس شهری به نام «اسکندریه آریا» (Alexandria Areia) در کنار هریرود بنا کرد و جمعیت و آبادی آرتاکوآنا را بدین شهر که شاید هرات امروزین باشد تحویل کرد.

هرات در زمان ساسانیان در سنگ‌نوشته‌ای در کعبه زردشت واقع در نقش رستم بنام هریو یاد شده است. در دوره ای ساسانی از مراکز مهم نظامی و منطقه مرزی در مقابله با هیاطله بوده است. پیش از آمدن اسلام به ایران دارای اقلیت مسیحی نستوری بود. در سال 31 ه.ق. (حدود 650 م.) یا کمی پس از آن به دست مسلمانان فتح شد.

در دوره ی خلافت اسلامی، یعنی در قرون وسطی، هرات همراه با نیشابور، مرو و بلخ یکی از چهار قسمت (چهار ربع) خراسان بزرگ بود.

هرات مثل اکثریت مناطق دیگر افغانستان با هجوم مغول در 1222 م. از بنیاد ویران شد و بیش از نیمی از اهالی بومی آن قتل عام و یا آواره شدند.

هرات بین سالهای 643 تا 784 ه‍.ق. پایتخت سلسله ی آل کرت بود. تیمور لنگ در سال 784 هرات را گشود و آل کرت را نابود ساخت. در جریان این حمله هرات بار دیگر ویران و هزاران نفر کشته شدند. شاهرخ فرزند تیمور و همسرش گوهرشاد پایتخت تیموریان را در سال 1401 م از سمرقند به هرات منتقل کردند.

در 1506 شیبانیان آسیای مرکزی بر شمال افغانستان و هرات مسلط شدند. اندکی بعد هرات در تحت کنترل صفویان ایران قرار گرفت. و  چندبار این شهر به دست ازبکان افتاد. اما سلطه ازبکان بر این شهر به صورت کوتاه مدت بود و آنها از دوره‌های فترت در اوایل سلطنت شاه طهماسب اول و اوایل سلطنت سلطان محمد خدابنده و شاه عباس اول استفاده کردند و هر بار برای مدت کمی این شهر را در اشغال داشتند. پس از سقوط صفویان هرات به دست سلسله ی ابدالی افتاد. 

ولسوالی ها هرات

ولسوالی های هرات

• مرکزولایت شهر هرات
• ولسوالی انجیل
• ولسولی گزره
• ولسوالی کرخ
• ولسوالی کشک کهنه
• ولسوالی کشک رباط سنگی
• ولسوالی گلران
• ولسوالی کهسان
• ولسوالی غوریان
• ولسوالی زنده‌جان
• ولسوالی ادرسکن
• ولسوالی شنیدند
• ولسوالی اوبه
• ولسوالی پشت زیرغان
• علاقه داری فارسی
• علاقه داری چشت شریف

تاریخ کهن مسجد جامع هرات

مسجد جامع  هرات پنجمین مسجد جامع بزرگ در جهان می باشد این مسجد جامع بیش از 1400 سال قدمت دارد و مساحت آن به 46760 متر مربع می رسد. مسجد جامع  که آن را غیا ث الدین ابو الفتح بن سام که از سلسله امرا غور است بنا نموده است و سبب بنای این مسجد بزرگ حضرت فخر رازی بوده ، این بنای زیبا و شگفت انگیز در طول چندین هزار سال قبل از اسلام عبادتگاه آریائی های یکتا پرست بوده است. در سال 29 هجری بعد از گرایش مردم هرات به دین اسلام، این معبد بزرگ به مسجد مسلمانان مبدل گشت.این مسجد که مشتمل بر 460 گنبد، 130رواق،444 فیل پایه، دوازده گلدسته، چهار ایوان، چهار دروازه،  سه سراچه، یک منبر سنگی، کتابخانه (شامل چهار هزار جلد کتاب) و وضوخانه می باشد و در یک زمان گنجایش بیش از یک صد هزار نمازگزار را دارد.

  مسجدجامع بزرگ هرات 

ننگرهار یکی از 34 ولایت  و در شرق کشور قرار گرفته‌است. مرکز این ولایت شهر جلال‌آباد است. مساحت آن 7،727 کیلومتر مربع و جمعیت آن 1،334،000 نفر در سال 2009 برآورد شده است.

تقسیمات اداری:

• ولسوالی جلال‌آباد        
• ولسوالی اَچین
• ولسوالی بَتی‌کوت
• ولسوالی پَچیر و اَگام
• ولسوالی چَپَرهار
• ولسوالی حصارک
• ولسوالی خوگیانی
• ولسوالی دُربابا
• ولسوالی دره نور
• ولسوالی ده بالا
• ولسوالی رودات
• ولسوالی سرخ‌رود
• ولسوالی شیرزاد
• ولسوالی شینوار
• ولسوالی کامه
• ولسوالی کوزکُنَر
• ولسوالی گوشته
• ولسوالی لعل‌پور
• ولسوالی مُهمَنددَره
• ولسوالی نازیان

مسن‌ترین زن جهان در ننگرهار درگذشت

مسن‌ترین زن افغانستان و جهان با برجا گذاشتن 465 نواسه و کواسه، در سن 136 ساله‌گی دارفانی را وداع کرد.
خانم حسنو مسن‌ترین زن افغانستان و دنیا در سن 136 سالگی در 23 جدی در ولایت ننگرهار در گذشت.
این زن صاحب هفت فرزند دختر بوده که 2 دختر وی در سنین 68 و 70 سالگی در گذشته‌اند.
حاجی گل ولی فرمانده پولیس ننگرهار که از کواسه‌های این زن است، در این رابطه گفت: مادر مادر بزرگم 465 نوه و کواسه دارد.
رسانه‌ها در سال 1389 نیز از در گذشت مسن‌ترین زن افغانستان و جهان خبر دادند.
این زن که لیلا پنجشیری نام داشت، هنگام مرگ 140 ساله بود.
با وجود آن که این 2دو زن مسن‌ترین زنان جهان بودند، اما اسم آنان در کتاب رکوردهای گینس ثبت نشده است.

اثار باستانی

بلخ :

به شهادت تمام محققان، تاریخ نویسان و جغرافیدانان قدیم جهان، سرزمین بلخ اولین شهر و تمدن قدیم جهان بوده است و آریاییها در مرحله اول مهاجرت خود در حدود 4000 هزار سال در این سرزمین و سرزمین هایی چون سغد1 (سغدیانه)، فرغانه، بامیان، کابل، قندهار، غزنین، هرات، مروالرود،2 مرو، زرنج و سمرقند و بخارا و اسفزار و گندها را می زیسته اند. شهر بلخ به "ام البلاد" مشهور شده که در تمدنهایی چون یونانی، باختری، بودایی و زردشتی رونق بسیار داشت و از مهمترین شهرهای این تمدنها محسوب می شده است.

بلخ مساحت آن 17،249 کیلومترمربع، و داری جمعیتی قریب به 1،123،948 نفر است.

 تاریخ بلخ :

باختر بلخ به قولی کهنترین شهر تاریخ جهان است که پیشینه ی آن به هزاران سال قبل از میلاد برمیگردد.زرتشت بین سالهای1700 تا 600 قبل از میلاد در بلخ ظهور کرد و پادشاه کیانی دعوت وی را به آیین زرتشت پذیرفت و همواره از مروجان و طرفداران آیین زرتشت بود. در زمانهای پیش از اسلام بلخ مرکز و آغازگر زبان اوستایی و دین زرتشتی بود و در دوره‌های فرمانروایی موریای هند و کوشانیان از مراکز دین بودایی و محل معبد معروف «نو بهار» بود.

تقسیمات اداری بلخ

ولسوالی های این ولایت اینها هستند:

چمتال، آقکپبرک، چهاربولک، نهرشاهی، خلم که حالا موسوم به تاشقرغان می‌باشد، چارکینت، حیرتان که بندر تجارتی مهم است.

میوه های بلخ :

اثار تاریخی بلخ :

در ولایت بلخ 34 آبده تاریخی موجود است.

مسجد خواجه پارسا

مسجد 9 گنبد

دیوار های بلخ باستان

 رگ بی بی

پندار نیک ، گفتار نیک و کردار نیک.

زمانیکه از زرتشت بلخی پرسیده شد، زندگی خود را بر چه بنا کردی؟
گفت : بر چهار اصل
1 - دانستم رزق مرا دیگری نمیخورد پس آرام شدم
2 - دانستم که خدا مرا میبیند پس حیا کردم
3 - دانستم که کار مرا دیگری انجام نمی دهد پس تلاش کردم

نامداران بلخ

بلخ همواره کانون علم ه هنر و فرهنگ بوده، علماء و فضلای بزرگ را در دامان خویش پرورانیده‌است.

• ابن سینا بلخی
• 
• ناصرخسرو قبادیانی
• 
• 
• مولانا جلالدین محمد بلخی
• 
• نامش محمد و لقبش جلالدین فرزند بهاوالدین است.
  در ششم ربیع الاول سال 604 هجری قمری در شهر بلخ متولد شد.
• 
  
• 
• 
• 
• 
  دلدار اگر مرا بدراند پوست
  افغان نکنم نگویم این درد از اوست
  
  ما را همه دشمنند و تنها او دوست
  از دوست بدشمنان بنالم نه نکوست
  

• رابعه بلخی
• 
• رابعه بلخی اولین شاعر زن بر خاسته بر ضد آیین عرب:
• 
• رابعه نه تنها اولین شاعر زن، او لین شاعر شهید ، بلکه اولین زن است که پس از تجاوز و استقرار حاکمیت زن ستیز اعراب در میدان جنگ ظاهر میشود و بر دشمن میتازد .
  
• 
• مقبره رابعه بلخی
• دقیقی بلخی
  


• 
• 
•