برای همه جالب است که یک چیزی باعث کاهش صدای وحشت آور تفنگ می شود ، تفنگی که اگر بغل گوشتان شلیک شود حداقل تا 10 دقیقه صدای آن در گوشتان می ماند مخصوصا اسلحه کلاشینکف . اما صدا خفه کن ها برای همین کار ساخته شده اند . ویدئو های جالبی هم در زمینه مقایسه صدای شلیک تفنگ با صدا خفه کن و بدون آن موجود است که دیدن آنها خالی از لطف نیست .
اولین صداخفه کن عملی توسط شخصی بنام آقای هیرام پرسی ماکسیم اختراع شد . وی در روز 2 سپتامبر سال 1869 در شهر بروکلین بدنیا آمد . پدر ماکسیم , آقای هیرام استیونس ماکسیم مخترع مسلسل معروف ماکسیم بود . همچنین عموی او آقای هادسون ماکسیم مکتشف مواد منفجره موسوم به شدیدالانفجار بود . ماکسیم در سال 1886 یک دانشمند تمام عیار و البته جوانترین دانشجوی دانشگاه ماساچوست محسوب میشد , یک مهندس فنی 17 ساله!
کارنامه درخشان اختراعات ماکسیم شامل 59 اختراع عملی و کاربردی است . بسیاری میپندارند که آقای ماکسیم بیشتر بر روی طراحی و ساخت سلاح های جنگی متمرکز بوده , در حالی که بسیاری از اختراعات وی همانند رله (تقویت) امواج رادیویی و دستگاه سنجش و ثبت علائم حیاتی بدن , هزاران نفر را از مرگ حتمی نجات داده . اختراع صداخفه کن توسط وی نیز مصادف بود با روزهای سیاه آمریکا . رکود اقتصادی پس از جنگ جهانی اول هزاران نفر را بی کار کرده و به سمت جرم و جنایت سوق داده بود . صدا خفه کن ماکسیم وسیله مناسبی برای سوءاستفاده و قتل و جنایت آن هم در سکوت محسوب میشد که البته این امر دولت آمریکا را بر آن داشت تا قوانین سفت و سختی در خصوص حق مالکیت و حمل صداخفه کن وضع کند.
اساس کار صدا خفه کن ها بسیار ساده است . فرض کنید یک بادکنک را تا حد معقولی باد کرده اید ، اگر به آن سوزن وارد کنید چه اتفاقی می افتد ؟ مسلما صدای مهیبی خواهد داد حال اگر دهانی همان بادکنک را باز کنید ، فشار هوا به تدریج خارج شده و صدای بسیار کمتری ایجاد خواهد شد . صدا خفه کن ها نیز بر همین اساس کار می کنند . برای شلیک یک گلوله از تفنگ ، باروت پشت فشنگ منفجر می شود . این عمل یک ضربان فشار بالا منتج از گاز داغ بوجود می آورد . این فشار گاز داغ، گلوله را به خارج از لوله تفنگ می راند و به مثابه در آوردن چوب پنبه از سر یک بطری پر گاز می باشد . فشاری معادل با 3000 پوند بر اینچ مربع یا 20700000 پاسکال می باشد پس باید انتظار شنیدن صدای وحشتناکی هم داشته باشیم .
صدا خفه کن در انتهای لوله تفنگ پیچ می شود و اصولا بزرگتر و پهن تر از لوله تفنگ می باشد . با وجود صدا خفه کن در اسلحه ، گاز فشاری پشت گلوله فضای بیشتری برای پخش شدن دارد بنابراین فشار گاز داغ تا 60 پوند بر اینچ مربع کاهش خواهد یافت و طبق مثالی که در ابتدا گفتیم صدای کمتری هم ایجاد می شود .
تفنگ هایی هم هستند که صدا خفه کن روی آنها به خوبی جوابگو نیست ، به این دلیل که این تفنگ ها گلوله را با سرعت سوپر سونیک - مافوق صوت - شلیک می کنند . در این حالت گلوله بر اثر سرعت زیاد خود در هوا پدیده انفجار صوتی را منجر می شود . صدا خفه کن می تواند لحظه پرتاب را کم صدا کند اما جلوی انفجار صوتی را نخواهد گرفت .
حال برای درک بیشتر موضوع به تصاویر و توضیحات زیر درباره ساختار ساده از یک صدا خفه کن اسلحه توجه فرمایید:
قطعه شماره 1 از یک طرف به لوله شماره 2 پیچ می شود و از طرف دیگر به سر لوله تفنگ.
سوراخ داخلی لوله شماره 2 کمی بزرگتر از کالیبر تفنگ بوده و جداره آن توسط مته شماره 2 یا 3 به صورت سوراخ سوراخ می باشد. معمولا جای سوراخ ها را قرینه و در یک راستا در نظر می گیرند.
این لوله فقط از یک سر رزوه شده است و طرف دیگر آن کونیک خورده و قطر آن را با تراش کاری کوچک و دقیقا به اندازه قطر سوراخ داخلی قطعه 3 شده است.
بعد از آن قطعه 3 شماره بسته می شود. قطعه شماره 4 مانند طرح قبلی است که از داخل دو سر آن رزوه شده بود و قطعات 1 و 3 به آن بسته می شدند . مانند تصویر دوم که با دو پیچ برای جلوگیری از باز شدن قطعات داخلی در جای نقاط شماره 5 پیچ ریزی به آن بسته می شود.
لازم به ذکر است که قبل از بستن قطعه شماره 3 ؛ بین لوله 2 و 4 رو می توان با پشم شیشه پر کرد و بعد از آن قطعه شماره 3 را بست و سفت نمود.
1. ساده
2. رفلکسی
3. شبکه ای
ساختار کلی صداخفه کن ها بسیار ساده و ابتدایی میباشد. در کل صدای حاصل از شلیک گلوله را میتوان معلول دو چیز دانست.
1- صدای بم انفجار باروت . 2- صدای سوت شکلی که از شکافته شدن هوا توسط مرمی بوجود می آید .
یک صداخفه کن به طور کلی از چند استوانه تو در تو تشکیل شده . هر کدام از این استوانه ها بر روی خود دارای تعداد زیادی سوراخهای ریز و درشت دارند و ما وقتی صداخفه کن را به لوله سلاح وصل میکنیم در واقع یک استوانه با دهها سوراخ و کانال تو در تو به لوله سلاح افزوده ایم.
گاز حاصل از انفجار باروت پس از خروج از لوله اصلی وارد فضای آزاد نمیشود ( در سلاح های معمولی دقیقا همین امر موجب شنیده شدن صدای شلیک میشود ) بلکه وارد صداخفه کن شده و در دهها سوراخی که ذکر کردیم اصطلاحا " گم " میشود . تنها مقدار کمی از گاز باروت مستقیما و بدون عبور از سوراخها و کانالهای درون صداخفه کن وارد فضای آزاد میشود که آنهم قابل چشم پوشی است . قسمت دوم مشکل ما یعنی صدای سوت شکل حاصل از شکافته شدن هوا توسط گلوله ( که معمولا سرعتی فراتر از سرعت صوت دارد ) نیز توسط صداخفه کن ها مرتفع میشود که این کار به شکل زیر صورت میگیرد :
قطر داخلی ترین لوله صداخفه کن که گلوله از آن عبور میکند بسیار نزدیک به کالیبر گلوله انتخاب میشود . نتیجه این کار افت تدریجی فشار گاز باروت در طول لوله صداخفه کن و کاهش انرژی جنبشی گلوله است . بدین ترتیب از سرعت و صدای سوت شکل گلوله کاسته شده می شود. آقای هیرام ماکسیم در ابتدای طراحی و ساخت این وسیله متوجه شد که با توجه به سرعت بسیار زیاد گازهای خروجی از لوله نمیتواند به یکباره عمل پایین آوردن سرعت مرمی و فشار گازهای خروجی را انجام بدهد . همینطور مطلبی که آقای ماکسیم دریافت این بود که میزان حجم این گازهای خروجی زیاد نمیباشد . سپس او توانست با انحراف مسیر خروج گاز و با هدایت آن درون حفره هایی از سرعت زیاد آن بکاهد و در نتیجه بخش بسیار زیادی از صدای حاصل از شلیک کاسته شود .
به دلیل پایین آمدن فشار گاز باروت در طول لوله صداخفه کن , سرعت مرمی نیز به اندازه کسر ناچیزی از زمان که قابل چشم پوشی است کاهش می یابد ( البته طول صداخفه کن بستگی بسیار زیادی به نوع فشنگ سلاح دارد ) . همینطور باید به این نکته توجه داشت که ساختمان هر صداخفه کنی متناسب با سلاح مورد نظر طراحی میشود . مثلا نمیتوان از صداخفه کن ویژه کلت 45 در تپانچه برتا استفاده کرد و یا از صداخفه کنی که برای M-16 طراحی شده است در سلاح G3 استفاده نمود .
اولین نمونه های آزمایشی صداخفه کن ها دارای طول و یا قطر بسیار زیادی بودند . طبعا" این طول و یا قطر بسیار از قدرت تحرک تیرانداز می کاست . این مدلها در حقیقت لوله ای بود که چندین برش ساده در فواصل معینی از هم داخل آن قرار میگرفت . سپس با ساخت یک مغزی حلزونی شکل و قرار دادن آن در یک لوله میزان قابل توجهی از طول و قطر صداخفه کن را کاهش یافت . البته صداخفه کن های حلزونی به دلیل آنکه موجب انحراف مرمی میشوند دیگر مورد استفاده قرار نمیگیرند .
صداخفه کن ها معمولا 95 درصد صدای حاصل از شلیک گلوله را در خود خنثی میکنند . دقیقا همین مکانیزم در منبع اگزوز ماشین ها و ورودی کمپرسورها بکار برده میشود . این مکانیزم در ذهن آقای ماکسیم به ایده ای تبدیل شد که وی در سال 1930 از آن پرده برداری کرد
صدا خفه کن باعث کاهش سرعت گلوله نمیشود اما عدم استفاده دائم از صدا خفه کن برای تمام سلاح ها به این علت است که :
1. برای همه سلاح ها با هر نوع قدرت اتش نمیتوان صدا خفه کن موثر ساخت .
2.برای همه سلاح ها نیاز به این وسیله نیست و بار مالی زیادی رو به همراه دارد
3. اینکه در سلاح های جنگی که نواخت تیر مداوم و بالایی دارند صدا خفه کن که نیاز به تمیزکاری مداوم و زودهنگام دارد جز ایجاد گیر های متوالی در سلاح و صرف زمان تمیز کاری نخواهد داشت .
1. صدای بلند شنیده شده در زمان تیر اندازی به علت خروج ناگهانی حجم زیادی گاز در یک زمان کوتاه و در یک محدوده بسیار کوچک ( دهانه لوله سلاح ) است مانند تفاوت صدای عطسه و صدای فوت کردن در دهان انسان.
2. صدا خفه کن ها با افزایش طول منطقه ای که گاز آزاد میشود و دادن زمان طولانی تر برای خروج گاز مانع از خروج ناگهانی و انفجاری گاز باروت میشوند و همین زمان باعث کاهش صدا میشود و عملا صدا را کاملا خفه نمیکند و صدایی مانند صدای خروج هوا فشرده را به وجود می اورد.
3. صدا خفه کن ها مانند مخزن اگزوز در درون خود : ساختار مشبک و تیغه ای دارن و در بدنه آنها روزنه های بسیار برای خروج گازطراحی شده است .
کلمات کلیدی:
