ولایت سمنگان، بین ولایات بلخ و بغلان در شمال کشور موقعیت دارد؛ این ولایت، با کشورهاى تاجکستان و ازبکستان همسرحد است؛ همچنان در جنوب این ولایت، کوتل چنغور هندوکش و زمین هاى زراعتى منطقه ایبک قرار دارد؛ و از سمت شمال، دشت ریگزار آبدان میرعلم و دریاى آمو، آن را احتوا کرده است.
 
باشندگان این ولایت، به بزکشى و شکار آهو علاقه مندى خاص دارند.
 
این ولایت؛ باغات شفتالو، پسته، آلو، زردالو و بادام نیز دارد و باشندگان این ولایت، در صنعت قالین بافى مهارت خاص دارند.
 
هواى این ولایت، در فصل تابستان گرم و از 25 تا 30 درجه سانتى گرید میباشد و در فصل زمستان ، از5 الى10 میرسد و میزان متوسط سالانه بارندگى در آن، 300 الى 400 ملى متر تخمین شده است.
 
نفوس ولایت سمنگان، به اساس آخرین آمار؛ حدود 312524 تن و مساحت آن 16200 کیلومتر مربع تخمین گردیده است.
 
باشندگان سمنگان؛ از اقوام ازبک، پشتون، ترکمن، ایماق، عرب و...، تشکیل شده و مالچرهاى کوچى نیز در این ولایت وجود دارد.
 
تاریخ  این ولایت، روشن و باستانى میباشد؛ حضرت سلطان، مغاره هاى بزرگ سبک بودیزم، مجسمه هاى خاکى سرخرنگ و تخت رستم، از اماکن تاریخى این ولایت میباشند.
 
اکثر مغاره هاى باستانى، به اساس کشفیات تثبیت شده و این را به اثبات میرساند که ریشه هاى ازبکى و تاریخى دارد؛ زیراکه در ازبکى (سومونگ، ایان) یاد میشود، که مفهوم باشندگان مغاره ها را افاده مى کند.
 
تخت رستم پنج قرن قبل، از یک تخته سنگ تراشیده شده است.
 
واحدهاى ادارى:
ولایت سمنگان، علاوه بر شهر ایبک مرکز این ولایت؛ از شش واحد ادارى تشکیل شده که عبارت است از شهر ایبک، روى دوآب، حضرت سلطان، فیروزنخچیر، دره صوف بالا و دره صوف پایین.

اقتصاد و تجارت:
 
اقتصاد ولایت سمنگان، علاوه بر زراعت و مالدارى، بر سنگ زغال موجود در این ولسوالى استوار است.
استخراج سنگ زغال ولسوالى هاى دره صوف بالا و پائین و روى دو آب، زمینه کارى را براى مردم این ولایت مساعد کرده است. همچنان اقتصاد باشندگان این ولایت، با تولید قالین و همچو صنایع دیگر دستى، استوار است و مصروف تجارت میوه هاى خشک و محصولات حیوانى نیز میباشند.
 
دریاها و بندها:
 
دریاى تاشقرغان- سمنگان، از منابع بزرگ زراعتى این ولایت شمرده میشود؛ اما علاوه بر آن؛ آب کلى، مغل، و قچن دره نیز سه بند بزرگ آب دارد که کاملاً محتاج بازسازى میباشد.
 
بند آب کلى؛ بین ولسوالى هاى روى دوآب و حضرت سلطان موقعیت دارد که تحت کار است.
 
همچنان یک بند آب در ولسوالى فیروز نخچیر موقعیت دارد و اگر اعمار شود، مشکلات آب مزارع این ولسوالى، کاملاً از بین خواهد رفت.
 
بندآب قچن دره؛ بین ولسوالى هاى خرم و سارباغ و شهر ایبک، موقعیت دارد که با اعمار آن، مشکل آب زراعتى این مناطق حل خواهد شد.
 
زراعت:
 
وضعیت زراعتى سمنگان، بخاطر کمبود آب، با رکود مواجه است؛ اما باشندگان آن با داشتن دشت ها و تپه هاى وسیع خاکى، مصروف باغدارى میباشند.
 
آلوبخارا، آلو، پسته، چارمغز، زردالو و زیره از محصولات مهم این ولایت میباشند؛ همچنان گندم، جو و جوارى، حاصلات خوب در این ولایت دارد؛ همچنان تربوز و اسپ هاى بزکشى این ولایت از شهرت زیاد برخوردار است.
 
دریاى تاشقرغان – سمنگان، از منبع بزرگ آب این ولایت میباشد.
به اساس معلومات ریاست زراعت؛ زمین هاى سمنگان از  222000هکتار زمین آبى، 73000هکتار زمین للمى و همچنان 688500 جریب زمین آن از درخت هاى چنار، پنجه چنار، توت، زردالو، آلو، آلوبخارا و شفتالو پوشیده است.
 
فرهنگ
 
فعالیت هاى فرهنگى نیز مثل سایر ولایات، در این ولایت وجود دارد که علاوه بر ریاست اطلاعات و فرهنگ؛ انجمن شعرا و نوسیندگان، انجمن خطاطان و نقاشان، انجمن سینما و تیآتر نیز مصروف فعالیت هاى مستقل فرهنگى، ادبى و هنرى میباشند.
 
علاوه بر تلویزیون ملى، نشرات تلویزیون شخصى موسوم به رستم، به زودى آغاز میشود و رادیوهاى خصوصى شهروند، رستم و صداى حقیقت نیز فعالیت دارد؛ همچنان نشرات رادیوى خصوصى موسوم به سحر، عنقریب آغاز میشود.
 
ولایت سمنگان روزنامه ندارد؛ اما هفته نامه هایى به نام ایبک و تخت رستم، در این ولایت نشرات دارند؛ علاوه بر نشریه هاى سمنگان (ماهنامه- اطلاعات و فرهنگ)، حکومت و مردم (مقام ولایت) مجله پیام (شوراى ولایتى) و ماهنام? سهراب (مستقل)، در این ولایت به چاپ میرسد.
 
 
معارف:
در ولایت سمنگان؛ به شمول مدارس دینى و مکاتب خصوصى مرکز و شش ولسوالى، 299 اداره تعلیمى وجود دارد.
 
در دوایر مذکور، حدود 110 شاگرد مصروف فراگیرى تعلیم میباشند که 35 درصد شان، دختر است و امور تعلیمى آن، توسط 2430 تن معلم پیش برده میشود.
 
در تمامى ولسوالى هاى این ولایت، یک باب مدرسه دینى فعال است که صدها جوان، مصروف فراگیرى تعلیمات دینى در آن میباشند.
 
در این ولایت همچنان یک پوهنتون دولتى، با داشتن سه پوهنحى فعال وجود دارد.
 
مشاهیر:
عبدالواحد صریر، میرزا عبدالقادر بهدلچه، خادم خرمى، ابویعقوب سمنگانى، ابوجعفر سمنگنى، عبدالخالق وفایى خرمى، میرزا نیازی، میرزاحسین خان خرمى، عبدالغفور رمزى، حفیظ الله قطره، دشتى سمنگانى، عبدالهادى هادى، و میرزا عصمت الله شرقى، از مشاهیر این ولایت میباشند.
 
  بازى ها:
بازى بزکشى در این ولایت، علاقه مندان زیاد دارد و علاوه بر آن، بازى هاى دیگر نیز در حال رشد در این ولایت میباشد.
 
میدان هاى فوتبال، والیبال، وزن بردارى، تکواندو، کانگفو، کاراته و بازیکنان فوتسال، در این ولایت وجود دارد.

"تخت رستم"با قدمت 3500 ساله یا 5000ساله

تهمینه: دختر پادشاه سمنگان و همسر رستم و مادر سهراب بود. در پس زمینه ازدواج تهمینه و رستم و برخی ازدواج های دیگر شاهنامه مساله بسیار مهمی وجود دارد.

وی معتقد است که کشاندن رستم به خوابگاه کاخ سمنگان و آمدن تهمینه به خوابگاه نقشه ای کاملا سیاسی بوده است .

سهراب پسر رستم از تهمینه است که در سمنگان که بخشی از توران محسوب می‌شد به دنیا آمد. روزی رستم برای شکار به نزدیک شهر سمنگان می‌رود و پس از صرف و

عواید معادن ذغال سنگ ولسوالی دره صوف بالای ولایت سمنگان، بیش از سه برابر افزایش یافته است.

 دره صوف

 دره صوف

دهانه غار سمنگان