تنظیم منابع آب در افغانستان

کوههای هندوکش افغانستان از برف باری در ولایت بدخشان دریای آمو بوجود می آید«ولسوالی درواز»

 آب نه تنها جز حیاتی موجودات زنده‌است. جز حتمی پیشرفت وتکامل بشریت است. هر قدر بشریت متمدن می‌شود به همان پیمانه مصارف آب ازدیاد می‌یابد. فابریکه جات وتاسیسات ساختمانی سیستم آب درمنازل، زراعت نفوس جهان همه وهمه مصارف آب را چندین برابر ساخته‌است. طبق آمار سازمان ملل رشد کشورها و رشد نفوس با هم مطابقت نداشته رشد نفوس دو یا چندین برابر از رشد کشورها گردیده‌است. رشد نفوس در کشورهای آسیای نسبت به تمام قاره‌ها ازدیادیافته‌است. در صورت ادامه چنین حالت نه تنها کمبود آب برای زراعت بلکه برای نوشیدن بمشکلات مواجه خواهد شد. سالها قبل طور اوسط مصارف روزانه مردم الی ده لیتر بود.

در زمان ظاهرشاه ریاست آبرسانی برای فرد 20 -25 لیتر سنجیده به همان پیمانه در شهر کابل آبرسانی می‌کرد. با ازدیاد نفوس و کندبودن کار دولتی توازن توزیع الی امروز ازبین رفت مردم در هر گوشه وکنار از آب های زیر زمینی استفاده اعظمی می‌نمایند طبعیتاً آب‌های زیر زمین برای زنده نگه داشتن اجسام زنده، حفظ نباتات و مرطوب نگه داشتن قشر وفضا زمین خلق شده‌است. مصارف آب یکنفر در کشورهایی پیشرفته 500الی 600 لیتررسیده‌است درحالیکه دراکثر کشورهای آسیای توزیع آب به نورم20الی 25 لیتر سنجیده می‌شود. فعلا مصارف آبی یک انسان در همه عرصها روزانه5000الی6000 لیتر می‌باشد. حدود 80-85 فیصد آبهای شرین در عرصه کشاورزی 8 فیصد آن غرض آشامیدن بمصرف می‌رسد. دریک کیلو گوشت 15400لیتر آّب بمصرف رسیده که 93 فیصد این آب در مزرعه بمصرف رسیده‌است. در یک کیلو گرام نان گندم 1600لیتر آب بمصرف رسیده از جمله 70 فیصد این آب در مزرعه بمصرف می‌رسد. دریک کیلو برنج مصارف آب آن 2500لیتر می‌باشد که 69 فیصد این آب در مزرعه بمصرف می‌رسد. دریک کیلو لباس پنبه 10000لیر آب بمصرف می‌رسد از جمله 54 فیصد این آب در مزرعه بمصرف رسیده‌است.
مساحت افغانستان652،225 کیلومتر مربع اوسط مقدار بارندگی 250ملی متر یا 0،25متر. مقدار بارندگی درسال 163بیلون مترمکعب تخمین شده می‌تواند. که از جمله 57 بیلون متر مکعب آن را آبهای رودها، 18 بیلون متر مکعب را آب‌های زیر زمینی متباقی قسماً تبدیل به بخار وقسماً جذب در خاک و مقداری در وجود اجسام زنده وسایر ملحوضات طبیعی ذخیره می‌شود. که شامل احصایه شده نمی‌تواند. اوسط ارتفاع در افغانستان 1200 متر از سطح بحر ارتفاعات مرکزی 1800 متر جلال آباد 450 متر بدخشان 2500 متر می‌باشد. بلند ترین نقطه افغانستان نوشاق بدخشان اند که دارای ارتفاع 7492 و پست ترین نقطه رودآمو است که دارای ارتفاع 250متر ار سطح بحر می‌باشد. اوسطع بارندگی درمناطق غربی 250 ملی متر درمناطق جنوب شرقی 250 ملی متر درساحات شمال شرقی و ارتفاعات بالا تر از 3000 متر و جبالها از 450 الی 1000 ملی متر در سال می‌رسد. سطح بارندگی برف درکوهای پامیر و واخان 1000 ملی متریا یک متر می‌باشد. شورای وزیران افغانستان در دلو 1386 استراتیژی سکتور آب افغانستان را تصویب نمودند غرض پیشبرد کار افغانستان را به پنج حوزه آبی تقسم نمودند. افغانستان از 75 ملیار مترمکعب آب خود صرف 20 ملیارد متر مکعب آنرا استفاده می‌نماید. علت فقر درهمین است که نتوانسته‌است اراضی زمینهای زراعتی خویشرا توسعه دهد و از انرژی این آبها استفاده نماید. درمصوبه پلانهای روی دست گرفته شده‌است تا افغانستان بتواند ظرفیت استفاده از آبهای سرزمینی خودرا ارتقا دهد. دو رود افغانستان یعنی آمو دارای ظرفیت 22 بیلون متر مکعب ودریای هلمند به ظرفیت 9،3 بیلون مترمکعب می‌باشد. ضرورت است تا آب این روده‌ها در تحت پروژه‌ها گرفته شود تا بتواند افغانستان از فقر فرار نماید. سطح استفاده از آب رود آمو صفر واز هلمند ناچیز می‌باشد. تولید انرژی برق توسط آب واستفاده از انرژی برق آبی که فاقد دود وگازات زهری می‌باشد نعمت است که ارزان بدست می‌آید.افغانستان که دارای 25 رودخانه بزرگ صدها رود کوچک وهزاران جوی وکوهای پر برف دارد. طبعیتاً کشور مااز لحاظ آب غنی است. ولی اینکه چگونه ازین استفاده نمایند ضرورت به سرمایه ،حکومت مردمی وکارکنان صادق دارد.

طبق راپور سازمان ملل و پوهنتون کابل درآمد سرانه آب درافغانستان 2775 متر مکعب می‌باشد. در صورت استفاده درست ازین آبها علاوه بر ضرورت خود می‌توان به کشورهای همجوار برق و آب داد. یکعده از کشورها وادارات خارجی که از روند کار آب افغانستان حمایت وهمکاری می‌نمایند عبارتند از USAID یا اداره انکششاف بین المللی امریکا، بانک جهانی، اتحادیه اروپا، اداره زراعت وخوراکه سازمان ملل متحد، مؤسسه تخنیکی آلمان GTZ، حمایت مالی وبازساز ی آب کابل وهرات KfW، ادارة کمک‌های بین المللی جاپان، دولت هندوستان، دولت ایران، موسسه یونسکو، اداره انکشاف بین المللی کانادا، اداره انکشاف بین المللی انگلستان، دنمارک، ناروی، موسسه یونسیف، چین، بانک انکشاف اسلامی، سروی جیولوجی ایالات متحده امریکا، و موسسه هبیتات ملل متحد می‌باشد.

دوران آب درطبعیت

در مراحل اول تمام کره زمین را آب پوشانیده بود پس از میلونها سال فرو رفته گی‌ها در زمین بمیان آمده و خشکه پیدا شد. سپس جریان آب غرض فروریختن به نقاط پائینتر برای خود مجراها پیدا نمود که تااکنون ادامه دارد. تسلسل طبیعی اب یا (هایدرولوژی سیستم) طوری است در زمستان آ بها تبخیر ننموده به آب‌های تحت الارضی ذخیره می‌شود در موقع گرما حدودی دوباره به فضابعداً توسط باد از یک محل به محل دیگر منتقل وسپس به باران تبدیل می‌شود. خاک بمثابه اسفنج است که مقدار آب زیاد را جذب می‌کند. زمین و ابحار محل فلتروتقطیر آبهای کثیف می‌باشد پس از جذب همه مکروبها ومواد مضره آب فلتر شده را دوباره به فضا واز فضا به زمین می‌ریزاند. درافغانستان بیشترین آب در زراعت بمصرف می‌رسد. در موسم گرما هفتاد الی هشتاد فیصد آب که برای زراعت بمصرف می‌رسد به فضا می‌رود. تبخیرآب از20 درجه سانتی گراد آغاز می‌گردد. یعنی فضا نیز مقدار زیاد آبرا با خود دارد. کشورهای پیشرفته این بخارات آبرا توسط ایود نقره -نمک، کاربن دای اکساید جامد ویا توته‌های یخ به ابر و باران تبدیل می‌نمایند.