کوههای پر برف در ولایت پکتیا افغانستان

آب و منابع آب در افغانستان

مهمترین منابع آبی افغانستان عبارتند از:

1. آب‌های چاه چشمه‌ها
2. آبهای بارندگی از قبیل باران برف ژاله وغیره
3. آبهای سطحی جوی‌ها، دریاچه‌ها، دریاها
4. بندها و حوضهای طبیعی و مصنوعی
5. یخچالهای کوهاو قلل‌ها
6. بخارات اتمسفیر

عمده ترین کوه که دارای قلل‌های مملو از برف و یخچالها می‌باشد کوه هندوکش وشاخهای کوچک اومی‌باشد این کوه تقریباً بالا تر از 75 فیصد خاک افغانستان را پوشانیده‌است. مجموعاً کوهای هندوکش دارای طول 996 کیلو متر می‌باشد. تاحدود600 کیلو متر را بنام هندوکش متباقی را بنامهای دیگرمی نامند شاخهای هندوکش عبارتند از کوه بابا با مسافت 200 کیلومتر سیاه کوه628 کیلو متر کوه پغمان کوه سلیمان سفید کوه یا سپین غر فیروز کوه 352کیلومتر تیر بند ترکستان پاراپامیزاد وغیره می‌باشد. عرض هندوکش متفاوت اند عموماً عرض این کوه 100 الی 240 کیلومترمی‌باشد. ارتفاع اوسط این کوه 4500 متر از سطح بحر می‌باشد. اوسط بارندگی درین مناطق از 250 الی 450 ملی متر درسال است. بارندگی در کوهای پامیر الی هزار ملی متردرسال می‌باشد. اکثر قلل هندوکش شرقی دارای یخچالهای دایمی میبا شد هندوکش مرکزی مانند سالنگ‌ها یکاولنک دره صوف بامیان هزاره جات و چغچران مدت شش ماه پر از برف می‌باشند. در وادی، دامنه‌های کوها وتپه‌ها اطراف هندوکش کوهای پغمان وبابا سرخ پارسا، دره جات بهسود، سوخته وادی، میر سبز، ناهور، مالستان، دایه فولاد، ارزگان، غاب، دایکندی، ایماقستان و نواحی شرق و جنوب هندوکش مناطق استالف، گل دره، شکر دره، پغمان، جلگه میدان، جلریز، بیک سمند، دیمرداد، خوات، تورمی، قیاق گل بوری، تورکان، ککرک، شاکی، زرسنگ، قره باغ، زرد آلو، تمکی، رسنه، سنگ ماشه، دی چوپان، خاک افغان، وادی ارغنداب و گیزاب منبع بزرگ چشمه‌ها می‌باشد. ساحات کوه بابا مملو از تپه‌های خاکی است که این تپه‌ها در زمستان آبرا ذخیره نموده در تابستان منبع چشمه‌ها می‌باشد. تغیر ارتفاعات در ساختن بندهای برق، بندهای آبی زراعتی، حوضهای آبی هموار درکنار دریا غرض تربیه ماهی و مرغابی وغیره ساختمان‌های زراعتی این کشور را کمک می‌کند. سطح ارتفاع شهر جلال آباد دارای 450متر در حالیکه در بدخشان سطح ارتفاع بالا تر از 2800 متر بطور اوسط می‌رسد. زیاده ترین نقاط پر آب و شاداب را قسمت شمال شرقی افغانستان مانند کنر هار نورستان دره‌های پنجشیر بدخشان وتخار تشکیل می‌دهد.

قسمت‌های مرکزی کوهای هندوکش وکوه بابا که ولایتهای پروان میدان بامیان دایکندی چخچران پل خمری چهارکنت شولگر سرپل را احتوانموده‌است منبع بزرگ آبی کشور به حساب می‌آید. 80 فیصد منبع آبی کشوررا کوهای هندوکش تشکیل می‌دهد. که ازین مناطق دریاها سر چمشه گرفته پس از عبور چندین ولایات به کشورهای همسایه می‌ریزد. متاسفانه افغانستان بالا ثر مصروف بودن جنگهای چندین دهه نتوانسته معضلات این آبریزی را روی اوراق بیاورد. کشورهای همجوار غرض استفاده این آبها پروژه‌های بزرگ را اعمار نموده‌است. در آینده در صورت ادعا افغانستان احتمال بروز مشکلات زیادی را در بر خواهد داشت. که یکی از عوامل نا امنی افغانستان درهمین راز نهفته‌است. گفته می‌شود که بزودی انرژی تیل حاک به پایان می‌انجامد وآب می‌ماند تمام انرژی برای کشورها، جنگ سوم بالای معضله تقسیم آب آغاز خواهد. شد فعلاً افغانستان پنج کشور را آب می‌دهد یعنی حدود 50ملیارد لیتر آب به ارزش 50 ملیارد دالر رایگان به کشورهای همسایه داده می‌شود. درحالیکه پاکستان بندر کراچی را بالای مالتجاره افغانستان از مدت 30 سال به اینطرف مسدود نموده‌است که صد فیصد خلاف موازین ومقررات بین المللی در مورد کشورهای محاط به خشکه می‌باشد. افغانستان نظر به ظرفیت آبی خود وتوپو گرافی ناهموار که دارد در آینده‌ها اولین کشور تولید برق خواهد بود. در نواحی تنگی ابریشم و پلچرخی امکان ذخیره نمودن میلونها مترمکعب آب وجود دارد. با بند نمودن تنگی ابریشم چندین سد برقی می‌توان اعمار نمود. زیرا ارتفاع سروبی وکابل 1000 متر فرق دارد. افغانستان دارای چندین صد دریاچه و بیشر از 25 دریا بزرگ می‌باشد مهمترین دریاهای که از کنار دشتهای پهن آور می‌گذرد عبارتند از رودآمو، رودهلمند، رودکابل، دریای اندراب یا قندز، هریرودو رودمرغاب می‌باشد.

دریای آمو (جیعون یااوکزس)

این دریا از کوهای پامیر افغانستان و تاجیکستان شروع می‌گردد و از شمال شرق رو به جنوب غرب جریان پیدا می‌کند، در قسمت پنچ سرعت این دریا خیلی تند و با شتاب می‌گردد. در قسمت شمال شرقی بدخشان دریای آمو یک چرخ مثلثی زده بازهم به مسیر خود ادامه می‌دهد. در قلعه زال با دریای پنج تاجکستان یکجا می‌شود. پس از طی مسافت 2400 کیلومتر به دریای اورال می‌ریزد. کوهای پامیر دارای بارندگی 1000 ملی متر دریک سال بوده به همین دلیل این دریای بزرگ را بجریان انداخته‌است. این دریا بطول 1126 کیلو متر در داخل خاک افغانستان جریان داشته در سرحد ترکمنستان مسیر خودرا بطرف شمال غرب تغیر می‌دهد. این دریا دریک ثانیه 2000 متر مکعب و دریک سال 22ملیارد آبرا انتقال می‌دهد. درکنار این دریا دشتهای لامزروع وکم ارتفاع به اندازه یک میلون هکتار (ده میلون جریب) قرار دارد. که با مصرف کم می‌تواند زیاده قسمت این دشتها را سیراب نمود.

عرض دریا در بسیاری از جاها بیشتر ازیک کیلومتر است. قسمت کم عرض آن در نواحی حیرتان واقع شده‌است. از لحاظ قانونی افغانستان از اینکه منشع این دریا است حق استفاده بیشتر را دارد. برخلاف ازبکستان 60 فیصد ازین آب استفاده می‌نمایدوهم از طلا که این رود سالانه دارد. در صورت احداث پروژه‌ها در افغانستان با مشکلات وممانعت‌های زیادی روبرو خواهد بود. این دریا در مرز دوکشور قرار دارد وبنام آبهای بین المللی یاد می‌شود دارای قانون خاص است. بمنظور بیداری کشورها در حفظ ذخیره وتقسیم آب کنفرانس تحت نام آب برای حیات بتاریخ 18الی 20 جوزای سال 1389 در شهر دوشنبه بشرکت هفتاد کشور و دهها سازمان بین المللی منطقه تشکیل گردید. درین کنفرانس امام علی رحمان اوف رئیس جمهور تاجکستان وضعیت موجود آب شیرین در جهان، تغیر اقلیم - گرم شدن کره زمین، ذوب شدن یخچال‌ها - اداره نا درست آب وضعیت آب‌های سرحدی رامورد بررسی قرار داد بطور غیر مستقیم ازبکستان را مورد انتقاد قرار داد.

جدول مقدار تولیدومصارف آب دریای آمو