با رشد نفوس نا موزون مقدار آبهای آلوده وچرب اذدیاد یافته ظرفیت‌های آبهای شرین پائین می‌آید. در سال 2011 تعداد متولدین 134 ملیون و تعداد وفیات 56 میلون بوده‌است. این رشد اکثراً در کشورهای در حال توسعه یا عقب مانده می‌باشد. در دو طرف افغانستان دو کشور قرار دارد که رشد نفوس آن از 2 فیصد اضافه‌اند این حتما بالای کشورهای همسایه تاثیر ناگوار دارد. بخصوص بالای ظرفیت‌های آب. در منطقه آسیای میانه افغانستان یگانه کشور است که 75 ملیار مکعب آب شرین دارد صرف از 20 میلون آن استفاده نموده متباقی به کشورهای همسایه می‌ریزد. درطی 30 سال که افغانستان مصروف جنگ بودکشورهای همسایه از آب دریاهای افغانستان درکشورهای خود پروژه‌های را بنانمودند که برای آنها نیز حیاتی است. این پروژه‌ها طوری بنا شده‌است که اصلا آبی برای افغانستان باقی نخواهد ماند.
آب دریای کابل در حصه اتک به دریای سند ریخته سر زمین‌های ملتان، علی پور وحیدر آباد را سیر آب وسرسبز می‌سازد. پاکستان کشوری است که نان گندم درآن جا خیلی اساس است و پاکستان پروژه‌های کشت گندم خودرا از همین آب تامین می‌کند. درحالیکه از مدت 30 سال است که پا کستان بندر تجارتی آبی خودرا بالای افغانستان بمنظورهای خیلی ناروامسدود نموده‌است که خلاف موازین کشورهای محاط به خشکه‌است. کشورهای تاجکستان و قرغزستان که مانند افغانستان دارای منابع غنی آب اند نیز معضلات آب با سایر کشورهای آنطرف آمو دارند. ولی انها آب و برق 24 ساعته طور نارمل دارند. آنعده کشورهای آسیای میانه که در حوزه جهیل اورال قرار دارند مهمترین تامین کننده آب شیرین برای این کشورها همین جهیل به شمار می‌رود 90 فیصد اب جهیل اورال از ریختن آبهای رود آمومی باشد. کانال معروف قرا قوم شریان حیاتی آب ترکمنستان می‌باشد رودخانه آمو به عنوان بزرگترین تامین کننده آب برای این کانال به شمار می‌رود.. ترکمنستان جز اب این کانال دیگر منبع آبی ندارد که تمام ترکمنستان را آبیاری نماید. کانال قراقرم برای حل مشکلات خشک‌سالی و کم آبی ترکمنستان احداث شده و از جمله بزرگترین پروژه‌های عمرانی داخلی شوروی سابق بشمار می‌رفت. این کانال حجم بسیار زیاد آب رودخانه آمو را در شرق ترکمنستان گرفته و به داخل خاک این کشور جاری می‌سازد. کانال قره قروم دارای 1300 کیلومتر طول بوده و در مسیر شرق به غرب جریان دارد. این کانا ل حدود یک ملیون هکتار زمین کشاورزی را که شامل کشت‌زارهای پنبه می‌باشد، آبیاری می‌کند. ترکمنستان خشکترین منطقه آسیای میانه‌است کشور تاجیکستان علاوه بر استفاده وسیع در بخش کشاورزی از آب آمو، در نظر دارد که به تعداد 14 نیروگاه برقی را با توان مجموعی چهارهزار میگاوات، بالای رودخانه آمو اعمار کند که بزرگترین آنها نیروگاه دشت جم با ظرفیت تولیدی 15،6 ملیارد کیلوات ساعت برق در سال خواهد بود. هزینه این پروژه تقریباً چهار هزار ملیون دلار آمریکایی تخمین شده‌است.
زیاده ترین آب دریای آمو را جمهوری ازبکستان در کشت نباتات بمصرف می‌رساند. دریای آمو دو بار داخل ازبکستان شده در اخیر به جهیل ارال می‌ریزد که کشور قزاقستان از آن نیز استفاده می‌نماید. مزارع شش ولایت ازبکستان از آّب دریای آمو سر سبز است. هکذا ازبکستان سد بزرگ (تورپالانگ) در جنوب ولایت سرخان دریا اعمار نموده‌است. کانال بزرگ بخارا بمنظور آبیاری واستحصال آب استیشن برق نوایی نیز بالای آب این دریا است. وهم از بکستان چندین بند و کانال ازین دریا ساخته‌است. وهم درین اواخر ترکمنستان وایران سد دیگری را در مسیر دریای مرغاب اعمار نموده‌اند که هردو کشور آز آن استفاده می‌نمایند. ولی خواننده محترم با این همه کانالها وسدهای که ساخته شده‌است یکی ازین کشورها نه به افغانستان توجه کرده‌اند نه به حیثیت بین المللی. تا حال چندین بارنشست نموده اندولی اصلاً افغانستان را اطلاع ننموده‌اند. در حالیکه مردم این کشور از گرسنگی وبی آبی می‌میرند.
ایران کشور همسایه غربی افغانستان که از دریای هیرمند و هریرود استفاده می‌نماید. دولت ایران طی خشکسالی‌های اخیر بااستفاده از مشوره‌های تخصصی جاپانی‌ها، آب رودخانه هیرمند، رادر گودال‌های که درکنار مرزبا افغانستان اعمار گردیده هدایت نموده و ذخیره می‌نماید. این ذخیره گاه‌های (مصنوعی) درایران بنام چاه های‌نیمه زابل یاد می‌شود که قبلاً تعداد آنها به سه حلقه می‌رسید و این چاه‌نیمه‌ها به ظرفیت 0،7 ملیارد متر مکعب برای مصرف آشامیدنی احداث گردیده بودند اما دولت ایران با احداث چاه‌نیمه چهارمی ظرفیت آنها را به 1 ملیارد متر مکعب رسانید. برای احداث چاه‌نیمه چهارم درمجاورت چاه‌نیمه‌های قبلی که با میلیونها دلاراحداث شده‌اند مبلغ هشتاد میلیون دلارپول به مصرف رسیده وکار احداث آن دراوایل سال 1383 شمسی به پایان رسید.
طرح احداث خط لوله 192 کیلومتری (آب برای شهریک میلیون جمعیتی زاهدان) از پروژه‌های مهم دیگری است که جهت انتقال آب ذخیره شده ازرود هیرمند، در چاه‌نیمه‌ها به شهرزاهدان درسال 1383 به بهره برداری سپرده شد. قراراست که آب انتقال شده توسط این خط لوله که مقدار آن به 37 میلیون مترمکعب برسد، نیازهای آبی (هشتصدهزارنفر) از ساکنان شهرزاهدان مرکز استان سیستان وبلوچستان رادر سال تامین کند. برای اجرای این پروژه هم مبلغی درحدود 75 میلیون دالر بمصرف رسیده‌است. این در حالی است که به اساس معاهده سال 1351 در مورد تقسیم آب رودخانه هیرمند، جانب ایران حق استفاده از آب هیرمند را به طوری که در حال حاضر جریان دارد، دارا نمی‌باشد. زیرا مطابق به مفاد قرارداد تقسیم آب هیرمند بین دوکشور از مجموع 176 متر مکعب فی ثانیه آب هیرمند، حقآبه ایران صرف 26 مترمکعب فی ثانیه که معادل 820 ملیون مترمکعب درسال می‌شود، تعیین گردیده‌است. تامین آب موردنیاز شهرزاهدان با جمعیت تخمیناً یک میلیونی آن از ذخیره‌های آب هیرمند، برخلاف مواد موافقت‌نامه تقسیم آب هیرمند میان ایران وافغانستان است، زیرا درهیچ ماده یا مواد آن افغانستان تعهدی به ایران نسپرده تا آب موردنیاز مرکزاستان سیستان و بلوچستان وبخصوص شهرزاهدان را از رودخانه هیرمند تهیه کند.
کلمات کلیدی:
